Ο Προφητης Ηλίας καταγόταν από τη Θέσβη της περιοχής Γαλαάδ και έζησε τον 9ο π.Χ. αιώνα κατά την περίοδο της βασιλείας των Αχαάβ και Οχοζία.
Ήταν γιος του Σωβάκ και ανήκε στη φυλή τουΑαρών.
Όταν γεννήθηκε, ο πατέρας του είδε μία θεία οπτασία.
Δύο άνδρες λευκοφορεμένοι τον ονόμαζαν Ηλία, τον σπαργάνωναν με φωτιά και του έδιναν φλόγα να φάει. Τότε, ο πατέρας του πήγε στα Ιεροσόλυμα και περιέγραψε την οπτασία στους ιερείς.
Εκείνοι του είπαν ότι ο γιος του θα γίνει προφήτης και θα κρίνει το Ισραήλ με δίκοπο μαχαίρι και φωτιά.
Ο Ηλίας άσκησε το προφητικό του χάρισμα επί 25 έτη.
Προείπε την έλευση του Χριστού στη Γη, 816 χρόνια πριν από τη γέννησή του.
Προικισμένος με θαυματουργή δύναμη, αγωνίστηκε με ζήλο και αυταπάρνηση για την εξύψωση της λατρείας του Θεού, καταπολέμησε με πάθος την ειδωλολατρία και προσπάθησε με τον λόγο του να εξυγιάνει τον ηθικό βίο του λαού του.
Ήταν τόσο μεγάλη η πίστη του, που κατέβασε τρεις φορές φωτιά από τον ουρανό, σταμάτησε τη βροχή και ανάστησε νεκρούς.
Με τη φωτιά, μάλιστα, έκαψε τους στρατιώτες που είχε στείλει ο βασιλιάς Οχοζίας για να τον συλλάβουν.
Στο όρος Χωρήβ απέκτησε εμπειρία θεοφανείας (είδε τον ίδιο τον Θεό), διέσχισε τον Ιορδάνη με τη μηλωτή του και τέλος ανελήφθη στον ουρανό με πύρινο άρμα.
Επίσης, παρέστη στη Μεταμόρφωση του Χριστού μαζί με τον Μωυσή.
Απολυτίκιο
Ο ένσαρκος Άγγελος, των Προφητών η κρηπίς, ο δεύτερος Πρόδρομος, της παρουσίας Χριστοῦ, Ηλίας ο ένδοξος, άνωθεν καταπέμψας, Ελισαίω την χάριν, νόσους αποδιώκει, και λεπρούς καθαρίζει, διο και τοις τιμώσιν αυτόν, βρύει ιάματα.
Λαογραφία
O Προφήτης Ηλίας, σχετίζεται από τους αγρότες με τα μετεωρολογικά φαινόμενα.
Σχετική η παροιμία «Ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα». Τα ξωκλήσια του χτίζονται σε υψώματα και βουνοκορφές και πανηγυρίζονται με ιδιαίτερη πολυκοσμία κάθε χρόνο.
Σε πολλά μέρη, ο πανηγυρισμός συνοδεύεται και με το άναμμα λατρευτικών πυρών, όπως στο ξωκλήσι του στην κορυφή του Ταϋγέτου.
Σύμφωνα με τους λαογράφους, η λατρεία του προφήτη Ηλία στις κορυφές των βουνών θεωρείται κατάλοιπο της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.
Ο σημαντικός αυτός προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης και άγιος του Χριστιανισμού ταυτίστηκε με τον Ήλιο, με τον οποίο έχει ηχητική ομοιότητα στο όνομα, και ο Ήλιος ταυτιζόταν εν μέρει με τον Δία, ο οποίος ως θεός των μετεωρολογικών φαινομένων, λατρευόταν σε κορυφές βουνών.
Το 1846 ο σπουδαίος γερμανός συνθέτης Φέλιξ Μέντελσον έγραψε το ορατόριο «Ηλίας» («Elias» στα γερμανικά) για το Φεστιβάλ του Μπέρμιγχαμ. Αφηγείται επεισόδια από τη ζωή του Προφήτη Ηλία, όπως περιγράφονται στα δύο πρώτα βιβλία των «Βασιλειών» της Παλαιάς Διαθήκης.
Ο ένσαρκος Άγγελος, των Προφητών η κρηπίς, ο δεύτερος Πρόδρομος, της παρουσίας Χριστού, Ηλίας ο ένδοξος, άνωθεν καταπέμψας, Ελισαίω την χάριν, νόσους αποδιώκει, και λεπρούς καθαρίζει, διό και τοις τιμώσιν αυτόν, βρύει ιάματα.
Παραθέτουμε προσόμοιο του κυρ -Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για τον Θεσβίτη:
Ήχος β’ Οίκος του Εφραθά
Ου πυρ, ου συσσεισμός, ουχί σφοδρόν σε πνεύμα, αύρα λεπτή δε μάκαρ, ανέδειξε θεόπτην, Ηλία μεγαλώνυμε.
Κανών α’, Ωδή γ’ Ήχος β’ Εν πέτρα με της πίστεως Ως άριστος προφήτα ο εστιάτωρ, ο κόραξι τελών σοι την πανδαισίαν, ο μόνος εμπιπλών παν ζώον ευδοκίας, ω πάντες κράζομεν· Συ ει Θεός ημών, και ουκ έστιν Άγιος πλην σου Κύριε
Κανών α’, Ωδή ζ’ Ήχος β’ Βάτος εν όρει πυρί Αύρα πραεία υπέδειξε, και λεπτοτάτη Κύριον σοι Ηλιού, Θεώ ζηλούντι παντοκράτορι, ουχί πνεύμα βίαιον, ου συσσεισμός, ουδέ πυρ εκδειματούν· διό Ιησού τω πράω ψάλλομεν·Ευλογητός ο Θεός ο των Πατέρων ημών.
Μην περιμένουμε, αδελφοί μου χριστιανοί, να έρθει ένας προφήτης Ηλίας για να μας σώσει.
Γιατί, αν έρθει εκείνη η εποχή, θα είναι πολύ τραγική για τον άνθρωπο, και πιο πολύ για εμάς τους χριστιανούς, όταν θα έρθει ο Προφήτης Ηλίας στη γη.
Είναι εδώ στη γη, ο Προφήτης, εδώ είναι, μεταξύ μας, και θα έρθει (φανερωθεί) στην καθορισμένη ώρα του, η οποία θα είναι φοβερή για τους ψευδοπροφήτες …
– Θα έρθουν χρόνια δύσκολα, αλλά μη φοβάστε.
Τα παιδιά Του ο Θεός δεν τα εγκαταλείπει, θα τα φυλάει σκανδαλωδώς. – Δηλαδή, Γέροντα;
– Τί δηλαδή; Να, άμα δεν θα έχεις να φας, θα ξυπνάς το πρωί, θα βρίσκεις μια φραντζόλα πάνω στο τραπέζι και θα λες: «Αυτό από πού ήρθε»; Αλλά πρέπει να έχεις πίστη.
Χωρίς πίστη, δεν γίνεται τίποτα.
Όταν έρθει ο Αντίχριστος και αρχίσει τη δράση του, οι άνθρωποι θα κάνουν βιαιότητες.
Ο Χριστός, όμως, θα φροντίζει τα παιδιά του για την τροφή τους, όπως φρόντιζε τους Ισραηλίτες στην έρημο. Θυμάμαι ότι στο Άγιον Όρος, πριν τον πόλεμο του 40, οι μοναχοί τρέφονταν με τα μικρά ραδίκια και με όλες τις άλλες τροφές.
Αλλά την περίοδο της πείνας ο Θεός αύξησε τόσο τα ραδίκια, που έφτασαν περίπου ένα μέτρο και ήταν πολύ τρυφερά.
Μ’ αυτά τρέφονταν οι μοναχοί και δεν πέθαναν της πείνας.
Το ίδιο θα φροντίσει και για εμάς ο Θεός την περίοδο του Αντιχρίστου.
Όταν έχω ένα πρόβλημα και λέω στον Θεό «Ας γίνει το θέλημά Σου» και το εννοώ, μετά πως να Του ζητήσω τι θέλω εγώ;
Είναι σωστό; – Θα λες μόνο:
«Να γίνει το θέλημά Σου»!
Ο Θεός έθρεψε τους Εβραίους σαράντα χρόνια με το μάννα. Ούτε έσπερναν, ούτε θέριζαν, ούτε όργωναν, ούτε είχαν τίποτα, κανένα ζώο.
Και κάθε πρωί πήγαιναν έξω, άνοιγαν την πόρτα τους και έβρισκαν στο κατώφλι μια κατσαρόλα με το μάννα, πού είχε oλες τις ουσίες όλων των φαγητών.
Και ζήσανε σαράντα χρόνια, όχι έναν χρόνο και τρία χρόνια. Σαράντα! θ’ αφήσει τώρα, λες, ο Θεός τον άνθρωπο εκείνον πού θα Τον ακολουθήσει;
Είμαστε παιδιά του Θεού και είναι καθήκον μας να κάνουμε το καλό, γιατί ο Θεός είναι όλος αγάπη. Είδες η χήρα που φιλοξένησε τον προφήτη Ηλία; Ειδωλολάτρης ήταν, αλλά τι αγάπη είχε μέσα της! Όταν ο Προφήτης πήγε και της ζήτησε ψωμί, του είπε: «Έχουμε λίγο λάδι και αλεύρι• αυτό θα φάω με τα παιδιά μου και μετά θα πεθάνουμε». Δεν του είπε: «Δεν έχουμε να σου δώσουμε». Και όταν ο Προφήτης, για να δοκιμάσει την προαίρεσή της, της είπε να φτιάξη ψωμί πρώτα για εκείνον και μετά για τα παιδιά της, η καημένη αμέσως του έφτιαξε. Αν δεν είχε μέσα της αγάπη, θα έβαζε λογισμούς. «Δεν φτάνει που του λέω ότι έχουμε λίγο, θα έλεγε, ζητάει να φτιάξω πρώτα για εκείνον!». Φάνηκε η προαίρεσή της, για να έχουμε εμείς παραδείγματα. Αλλά εμείς διαβάζουμε… Αγία Γραφή, διαβάζουμε τόσα και τόσα, και τι κάνουμε;
Θυμάμαι, και στο Σινά τα Βεδουινάκια που δεν ήξεραν τίποτε από το Ευαγγέλιο, αν τους έδινες κάτι, ακόμα και πολύ λίγο να ήταν, θα το μοιράζονταν μεταξύ τους και θα έπαιρναν όλα από λίγο. Και αν για το τελευταίο δεν έμενε τίποτε, θα του έδιναν τα άλλα από το δικό τους.
Όλα αυτά να τα παίρνετε σαν παράδειγμα και να εξετάζετε τον εαυτό σας, για να βλέπετε που βρίσκεσθε. Αν εργάζεται έτσι κανείς, ωφελείται όχι μόνον από τους Αγίους και από τους αγωνιστές, αλλά από όλους τους ανθρώπους. Σκέφτεται: «Αυτό το φιλότιμο το έχω εγώ; Πως θα κριθώ;» Γιατί ο καθένας μας μόνος του θα κριθή από τον καλύτερό του. Αξία έχει να δίνουμε από το υστέρημά μας, είτε πρόκειται για κάτι πνευματικό είτε για κάτι υλικό. Έχω, ας υποθέσουμε, τρία μαξιλάρια. Αν δώσω το ένα που μου περισσεύει, δεν έχει αξία. Ενώ, αν δώσω αυτό που χρησιμοποιώ για προσκέφαλο, αυτό έχει αξία, γιατί έχει θυσία. Γι’ αυτό και ο Χριστός είπε για την χήρα: «Η χήρα η πτωχή αύτη πλείον πάντων έβαλεν…» Από το βιβλίο: «Πάθη και Αρετές», Αγίου Παΐσιου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, έκδοσις Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης
– Γέροντα, ζηλεύω μια αδελφή. – Ξέρω ποιά αδελφή ζηλεύεις… Έμαθα όμως ότι κι εκείνη ζηλεύει εσένα! Εγώ θα εύχωμαι και οι δυο σας να ζηλεύετε τον ζηλωτή Ηλία και εκείνος να σάς διώξη την ζήλεια και να σας δώση από τον δικό του θείο ζήλο. Αμήν. – Όταν, Γέροντα, ζηλεύω, προσπαθώ να τοποθετηθώ λογικά. – Αν εξ αρχής προσπαθήσης να μη ζηλέψης, δεν είναι πιο καλά; Η ζήλεια είναι γελοίο πράγμα. Λίγη σκέψη χρειάζεται, για να ξεπεράση την ζήλεια κανείς· δεν χρειάζεται να κάνη μεγάλους αγώνες και πολλή άσκηση, γιατί είναι ψυχικό πάθος. Πρόσεξε, μην αφήσης ποτέ το πάθος της ζήλειας να σε κυριέψη, γιατί είναι ένα από τα μεγαλύτερα πάθη. Ξέρεις από την ζήλεια που μπορεί να φθάση ο άνθρωπος; Στον φθόνο και στην διαβολή. Και οι διαβολές κάνουν πολύ μεγαλύτερο κακό από τον φθόνο. Πηγή: («Πάθη και Αρετές», Αγίου Παΐσιου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, έκδοσις Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2010, σ.119.)