Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρότεινε
τον Κεμάλ Ατατούρκ για το βραβείο
Νόμπελ Ειρήνης...
29 Οκτωβρίου 1930.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν αρκείται στο Ελληνοτουρκικό «Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας» που υπογράφει στην Άγκυρα με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού(παρουσία του Κεμάλ Μουσταφά Ατατούρκ), αλλά προτείνει και τον Κεμάλ να πάρει το Νόμπελ Ειρήνης!
Ο Ελευθεριος Βενιζέλος στην Άγκυρα.
Ο Βενιζέλος και η συνοδεία του επιβιβάζονται στο πολεμικό πλοίο «Λέοντας» και φθάνουν στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί με έκτακτο τρένο ξεκινούν χωρίς καθυστέρηση για την Άγκυρα.
«Ήταν άλλο ένα έκτακτο τρένο, στο οποίο βρισκόταν ένα συνεργείο της αμερικανικής εταιρίας ΦΟΞ, που κινηματογραφούσε τα πάντα για να στείλει σε όλο τον κόσμο εικόνες από την συνάντηση των δύο ηγετών.
Ήταν ένα γεγονός μεγάλης εμβέλειας.
Μάλιστα το τρένο σταμάτησε σ’ ένα σταθμό για να περάσει μπροστά το τρένο των Αμερικανών, ώστε να καταγράψουν την άφιξή στην Άγκυρα».
Η αποστολή καταλύει στο ξενοδοχείο «Άγκυρα Παλλάς».
Στην επίσημη ιστοσελίδα των Βραβείων Νόμπελ μπορεί κανείς ακόμα και σήμερα να βρει καταχωρισμένη την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ το 1934, τη χρονιά που πήρε το προσωνύμιο «Ατατούρκ» (πατέρας των Τούρκων).
Η πρόταση έγινε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στα σχόλια υπάρχει η σημείωση ότι, αν και το όνομα προστέθηκε στην τελική λίστα, εντούτοις δεν υπάρχει γραπτή αξιολόγηση της υποψηφιότητας.
Όσο και αν φαίνεται αδιανόητη μια τέτοια κίνηση, ιδίως όταν έχουν προηγηθεί τα εγκλήματα σε βάρος του ελληνικού στοιχείου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και η Μικρασιατική Καταστροφή, η επιστολή (γραμμένη στα γαλλικά) βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη, στο αρχείο Ελευθέριου Βενιζέλου.
Ιδού ολόκληρη η επιστολή:
“Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 1934
Κύριε Πρόεδρε,
Για περίπου επτά αιώνες ολόκληρη η Μέση Ανατολή και μεγάλο τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης αποτέλεσαν θέατρο αιματηρών πολέμων.
Κύρια αιτία γι αυτούς ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία και το απολυταρχικό καθεστώς των Σουλτάνων.
Η υποδούλωση χριστιανικών λαών, οι θρησκευτικοί πόλεμοι του Σταυρού εναντίον της Ημισελήνου που μοιραία επακολούθησαν και οι διαδοχικές εξεγέρσεις όλων αυτών των λαών που προσέβλεπαν στην απελευθέρωσή τους δημιουργούσαν μια κατάσταση πραγμάτων που θα παρέμενε μόνιμη πηγή κινδύνων όσο η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσε τα ίχνη που της είχαν αφήσει οι Σουλτάνοι.
Η εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1922, όταν το εθνικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά θριάμβευσε επί των αντιπάλων του (των Ελλήνων δηλαδή), έθεσε οριστικά τέλος σ’ αυτή την κατάσταση αστάθειας και μισαλλοδοξίας.
Πράγματι, σπάνια στη ζωή ενός έθνους πραγματοποιήθηκε σε τόσο λίγο χρόνο μια αλλαγή τόσο ριζική. Μια παρακμάζουσα αυτοκρατορία που ζούσε υπό θεοκρατικό καθεστώς στο οποίο οι έννοιες του δικαίου και της θρησκείας συγχέονταν μετατράπηκε σ`ένα εθνικό και σύγχρονο κράτος, γεμάτο ενέργεια και ζωή.
Με την ώθηση του μεγάλου μεταρρυθμιστή Μουσταφά Κεμάλ το απολυταρχικό καθεστώς των Σουλτάνων καταλύθηκε και το κράτος κατέστη αληθινά κοσμικό.
Το έθνος ολόκληρο στράφηκε προς την πρόοδο, με την θεμιτή φιλοδοξία να ενταχθεί στην πρωτοπορία των πολιτισμένων λαών.
Όμως το κίνημα για την εδραίωση της ειρήνης προχώρησε από κοινού με όλες εκείνες τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που προσέδωσαν στο νέο κυρίως εθνικό κράτος της Τουρκίας τη σημερινή του μορφή.
Πράγματι η Τουρκία δεν δίστασε να αποδεχθεί ειλικρινά την απώλεια επαρχιών όπου κατοικούσαν άλλες εθνότητες και, ικανοποιημένη πραγματικά με τα εθνικά και πολιτικά της σύνορα όπως καθορίστηκαν από τις Συνθήκες, έγινε αληθινός στυλοβάτης της ειρήνης στην Εγγύς Ανατολή.
Είμαστε εμείς οι Έλληνες που αιματηροί αγώνες αιώνων μας είχαν φέρει σε κατάσταση διαρκούς ανταγωνισμού με την Τουρκία οι πρώτοι που είχαμε την ευκαιρία να αισθανθούμε τις συνέπειες αυτής της βαθιάς αλλαγής στη χώρα αυτή, διάδοχο της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Από την επόμενη μέρα της Μικρασιατικής καταστροφής, διαβλέποντας την δυνατότητα συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, που προέκυψε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος, της απλώσαμε το χέρι και το δέχτηκε με ειλικρίνεια.
Από αυτήν την προσέγγιση, που μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για τη δυνατότητα συνεννόησης ακόμη και μεταξύ λαών που τους χώρισαν οι πιο σοβαρές διαφορές, όταν αυτοί διαποτιστούν με την ειλικρινή επιθυμία για ειρήνη, προέκυψαν μόνο καλά, τόσο για τις δύο ενδιαφερόμενες χώρες όσο και για τη διατήρηση της ειρήνης στην Εγγύς Ανατολή.
Ο άνθρωπος στον οποίο οφείλεται αυτή η πολύτιμη συμβολή στην ειρήνη δεν είναι άλλος από τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ Πασά. Έχω λοιπόν την τιμή ως αρχηγός της Ελληνικής Κυβέρνησης το 1930, όταν η υπογραφή του Ελληνοτουρκικού συμφώνου σηματοδότησε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη, να υποβάλλω την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά για την διακεκριμένη τιμή του βραβείου Νόμπελ για την Ειρήνη.
Με βαθύτατη εκτίμηση
Ε. Κ. Βενιζέλος”.
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ:ethnos - pireasnow
