Πήλιος Γούσης, ο μύθος της προδοσίας και η Αποκατάσταση (Γέρων Νεκτάριος Αγιορείτης).
Ιερά Καλύβη Ζωοδόχου Πηγής
Ιερά Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος
Κουτλουμούσιον Άγιον Όρος
Παρασκευή 23/09/2016
Σύλληψις Ιωάννου Προδρόμου
Ο ΠΗΛΙΟ ΓΟΥΣΗΣ
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Ο αγώνας για την προβολή της ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗΣ αλήθειας του Χριστού μας ιστορικής και θεολογικής συνεχίζεται.
Η αλήθεια είναι ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗ όταν είναι του Χριστού και στο όνομα αυτού, του Θεού.
Τέτοιες αλήθειες πρέπει να μάθουμε και να σπουδάσουμε εμείς οι μεγάλοι και οι νεοέλληνες για να διώξουμε όσο μπορούμε γρηγορότερα από την πατρίδα μας το πυκνό σκοτάδι του ψεύδους που μας επέβαλαν οι ξένοι πράκτορες σε συνεργασία με ψεύτο-Έλληνες και ψεύτο-Ορθόδοξους, από την αρχή της απελευθέρωσης μας από τους Αγαρηνούς.
Κεντρικό πρόσωπο του σημερινού θέματος είναι ο Πήλιος Γούσης, ένας υπέροχος ήρωας (Σουλιώτης άρα και Αρβανίτης), της εθνικής παλιγγενεσίας του 1821.
Κατά την έξοδο της φρουράς του Μεσολογγίου, 1826, «παλαίων καρτερικώς κατά των εισορμούντων ιππέων του εχθρού κατεκρεουργήθη υπ'αυτών και έπεσεν επί των εχθρικών πτωμάτων, τα οποία δια της ιδίας χειρός προ ολίγον είχε ρίψει κατά γης. σελίς 70».
Πρώτος συκοφάντης του μεγάλου μας ήρωα είναι ο μικρόνους και εμπαθής Χριστόφορος Περραιβός. Σουλιώτης και αυτός, ανήκων στην φάρα των Τζαβελλαίων. Ο Πήλιος Γούσης στην φάρα των Μποτσαραίων.
Από το 1815, όταν έγινε από τον Χριστόφορο Περραιβό η δεύτερη έκδοση της ιστορίας της πτώσεως του Σουλίου και για πρώτη φορά ο Πήλιος Γούσης αναφέρεται ως προδότης (η πρώτη έκδοση του 1803 στο Παρίσι, δεν αναφέρει τίποτα μεμπτό για τον ήρωα), έως σήμερα, έχουν περάσει δύο αιώνες.
Δεν είναι απορίας άξιο ότι κανείς ΤΑΓΟΣ ΝΟΥΣ δεν έγραψε κάτι διορθωτικό για την αποκατάσταση της τιμής του μεγάλου μας ήρωα; Είναι όντως απορίας άξιον, γιατί όλοι οι ταγοί νόες είναι όπως τους ονομάζω στο άρθρο μου με τίτλο: «Καταγγέλλω και αποκαλύπτω...» (Βλέπε, link: geron-nektarios-o-agioritis)
...ΠΙΑΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ
Επιτρέψτε μου να προσθέσω τον διάλογο της σελίδας 31 μεταξύ του αρχηγού του αγώνα της Ανεξαρτησίας Θεοδώρου Κολοκοτρώνη και του ιστορικού Χριστοφόρου Περραιβού.
«Χαρακτηριστική για την αναξιοπιστία του Περραιβού είναι και γνώμη του στρατηγού του αγώνα της Ανεξαρτησίας Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, που, όταν του ζητήθηκε από τον ίδιο τον Περραιβό να του πει, έναν από τους έξυπνους μύθους του για να διασκεδάσουν, έλαβε την παρακάτω απάντηση <<Είθε, φίλε μου να είχε και η ιστορία σας τόσην αλήθειαν, όσην έχουν η παρ'εμού λεγόμενοι μύθοι».
Καλή ανάγνωση. Θα κουραστείτε, αξίζει όμως. Στο τέλος η αλήθεια θα σας ξεκουράσει.
Παρακαλούνται οι φίλοι του Blog, μα κοινοποιήσουν την αλήθεια περί του Ήρωος της εθνικής παλιγγενεσίας Πήλιο Γούση στους φίλους των, δασκάλους και καθηγητάς.
ΠΗΛΙΟΣ ΓΟΥΣΗΣ by Geron Nektarios o Agioreitis on Scribd
«Ο Πήλιο-Γούσης - Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση»,
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός
και η Υπεραγία Μητέρα Του
η επονομαζομένη
να σας ευλογούν.
Γέρων Νεκτάριος
Μοναχός Αγιορείτης
Λόγια του ιδίου του συγγραφέα από το Μνημειώδες Έργο του
ΠΗΛΙΟΣ ΓΟΥΣΗΣ: Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
O ΠΑΝΟΣ Δ. ΤΖΙΟΒΑΣ γεννήθηκε στο Χωριό Μελιγγοί Ιωαννίνων το 1942.Κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο «ΑΝΑΔΡΟΜΗ» το 1979.Διακρίθηκε ως ιστοριογράφος και ερευνητής ιστορικών θεμάτων και υπήρξε τακτικός συνεργάτης του έγκυρου περιοδικού Ηπειρωτική Εστία επίσης συνεργάστηκε με το ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών και το Γιαννιώτικο Τύπο. Πολλά άρθρα του και μελέτες είναι δημοσιευμένα στο Ηπειρωτικό Ημερολόγιο της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, στο Περιοδικό Ηπειρωτική Εστία, στα Ηπειρωτικά Χρονικά και σε εφημερίδες των Ιωαννίνων. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ηπειρωτικής Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και έχει διατελέσει κατ’ επανάληψη μέλος του διοικητικού της συμβουλίου ως έφορος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων και ως έφορος λογοτεχνίας και ιστορίας. Τα πιο πρόσφατα έργα του είναι η ιστορική μονογραφία «Τα Δολιανά της Ηπείρου» που κυκλοφόρησε το 1995 και «Πολύδωρο (Μάζι) Ιωαννίνων οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο» που κυκλοφόρησε το 1997. www.frondistirio.gr/tziovas
Έχει γραφεί σε πολλά βιβλία ότι στην κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά πιθανόν να συνετέλεσε η αμφιλεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση, ο οποίος, κατά την παράδοση, οδήγησε από ένα άγνωστο μονοπάτι τους Αλβανούς στα νώτα των Σουλιωτών.
Όμως για τον Πήλιο Γούση, τα πράγματα δεν είναι όπως μεταφέρθηκαν από τον Περραιβό.
Ο Πήλιος Γούσης ήταν Σουλιώτης πολεμιστής, πολέμησε τα έτη 1800-1804 κατά των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά, μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το έτος 1819 και έπεσε ηρωικά ως αξιωματικός κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου το έτος 1826. Το όνομα του Πήλιου Γούση είναι χαραγμένο σε έναν από τους τάφους στο Ηρώο Μεσολογγίου.
Πως όμως του βγήκε το όνομα του Πήλιου Γούση;
Μετά το θάνατο του Γεώργιου Τζαβέλλα ζητούσαν οι Σουλιώτες νέα εκλογή αρχηγού. Ο Πήλιος Γούσης ήταν υποψήφιος αλλά οι Σουλιώτες εξέλεξαν τον Φώτο Τζαβέλλα γιό του θανόντος. Ακούσθηκε τότε να λέει εκνευρισμένος ο Πήλιος Γούσης:
Στη συνέχεια πήρε τη φάρα του και εγκαταστάθηκε στην Κρανιά Πρέβεζας, στη θέση Άγιος Νικόλαος.
Όμως η κακή φήμη βγήκε από τον συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό, τέως αξιωματικό του Βενετικού στρατού, ο οποίος έγραψε ότι «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπέθεροί του Πήλιος Γούσης και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή Πασά την πατρίδα τους το Σούλι».
Θεωρείται βέβαιο όμως ότι αυτά τα έγραψε ο Χριστόφορος Περραιβός για προσωπικούς λόγους, διότι οι ανωτέρω τρεις είχαν κάποτε αντιδράσει στην αποστολή του ως πληρεξούσιου στον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο της Ρωσίας.
Ωστόσο, αισθάνομαι την ανάγκη, να τονίσω ότι αυτή η δεύτερη έκδοση θα πρέπει να αποτελέσει, αφού αξιολογηθεί, το κύκνειο άσμα μιας ιστορικής αδικίας προς έναν αθώο Σουλιώτη αγωνιστή, ο οποίος παραδόθηκε για τόσα χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού και, όπως παρατηρεί ο Βασίλης Παυλίδης, από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών μας.
Έτσι πιστεύω ότι θα πρέπει ν' αναθεωρήσουμε ορισμένα σκοτεινά σημεία της ιστορίας μας, η οποία κάνει, πολλές φορές, λάθη τραγικά και να μη καταδικάζουμε αβασάνιστα ανθρώπους ως προδότες υψηλών ιδανικών.
Με το ψέμα της δήθεν προδοσίας του Πήλιου Γούση στο Σούλι γαλουχήθηκαν πολλές γενιές Ελλήνων, γράφτηκαν ποιήματα και παίχθηκαν τραγωδίες, που βασίζονταν σε αστήριχτα παραμύθια. Από αυτά τα παραμύθια, έχουμε χρέος, ν' απαλλάξουμε τις ερχόμενες γενιές, στις οποίες θα πρέπει να δώσουμε πνευματική κληρονομιά, την ιστορική αλήθεια.
Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα».
Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
~ ΠΑΝΟΣ Δ. ΤΖΙΟΒΑΣ ~
α) Το γεγονός ότι ο Χ. Περραιβός ήταν αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελαίων και αντιπαλεύονταν τη φάρα των Μποτσαραίων (και Παλάσκας, Κουτσονίκας κ.ά.) στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιο Γούσης, άρα είχε κάθε λόγο να πέσει στη δυσμένεια του Χ. Περραιβού.
β) Στη Συνέλευση της Κέρκυρας (το 1814) ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί τότε. Η διαφωνία τους αυτή (όπως αναφέρεται, ο Πήλιο Γούσης του είπε μεταξύ άλλων:
«…Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των.». Πέραν των όσων αναφέρει ο κ. Τζιόβας στην έρευνά του, το γεγονός που και πολλοί άλλοι επικαλέσθηκαν και προκαλεί εύλογη απορία, είναι οι «άγραφοι» νόμοι τών Σουλιωτών.
Όπως και οι Σπαρτιάτες, έτσι και οι Σουλιώτες, σε θέματα προδοσίας ήταν αμείλικτοι. Πώς ήταν λοιπόν δυνατόν να άφηναν ατιμώρητο τον Πήλιο Γούση, να τον δέχονται στις τάξεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις να τον ορίζουν κι εκπρόσωπό τους σε διάφορα θέματα. Αντίθετα, ήταν γενναίος συμπολεμιστής στους αγώνες τους, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία του και για την αγάπη του στην πατρίδα του, το Σούλι.
Ο Πήλιο Γούσης, σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά, αν και τραυματισμένος, στην έξοδο του Μεσολογγίου τη νύχτα τής 11ης προς 12η Απριλίου 1826. Στο Μεσολόγγι είχαν καταφύγει ύστερα από πολλές περιπλανήσεις κι αγώνες αρκετοί Σουλιώτες. Πριν από το θάνατό του είχε βοηθήσει στην αντίσταση των Μεσολογγιτών, κατά την πολύμηνη πολιορκία τους από τους Τούρκους. Κάποτε η ιστορία θα πρέπει να στέκεται πάνω από προσωπικές διαφορές κι έριδες και να αποδίδει τα γεγονότα όπως έγιναν κι όχι όπως τα περιγράφουν «μαγειρεμένα» κάποιοι, ανάλογα με συμπάθειες κι αντιπάθειες. Η Ιστορία όμως έτσι κι αλλιώς «γράφεται» από τους αγώνες των ανθρώπων, αλλά επίσης κι από ανθρώπους γράφεται, για να φτάσει στις επόμενες γενιές!
Πάνου Δημ. Τζιόβα, «Ο Πήλιο-Γούσης - Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση», Ιωάννινα 1999, σ. 96, (19-2-2013)
Με πολύ ενδιαφέρον, σχεδόν απνευστί, μελέτησα το από καιρού εκδοθέν βιβλίο του Πάνου Δημ. Τζιόβα «Ο Πήλιο-Γούσης – Ο μύθος της προδοσίας – Αποκατάσταση» (Ιωάννινα 1992, σ. 96) και στ’ αλήθεια αισθάνομαι ευτυχής, που, έστω και μετά από τόσα χρόνια, είχα την ευκαιρία να εντρυφήσω στα τεκμήρια και τη συλλογιστική του συγγραφέα σχετικά με την άδικη, όπως αποδεικνύεται από την έρευνά του, αλλά πολύ διαδεδομένη άποψη πως ο Πήλιος Γούσης υπήρξε προδότης της γενέτειράς του, του ένδοξου Σουλίου.
Μάλιστα, μελετώντας μια μετά την άλλη τις σελίδες του βιβλίου, έτσι καθώς βρίσκεσαι μπροστά σε τεκμηριωμένες αποκαλύψεις για τη δράση ενός ήρωα, που από παιδί σε δίδαξαν πως υπήρξε προδότης, νιώθεις πως μεγάλη αδικία διεπράχθη εις βάρος του, αλλά νιώθεις επίσης χαρά που υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Π. Τζιόβα που μέσω επίπονης έρευνας «ἄγουν πρός τό φῶς τήν ἀλήθειαν» και κάνουν πράξη μια άλλη διατύπωση του Μενάνδρου που λέει πως «Ἀεί κράτιστόν ἐστι τἀληθῆ λέγειν ἐν παντί καιρῷ».
«Ἐν παντί καιρῷ»! Διότι, αν όπως είπε ο Ευριπίδης «Ὄλβιος ὅστις ἱστορίης ἔσχεν μάθησιν», όλβιος πρέπει να θεωρείται και όποιος παραδίδει στη μνήμη των συγχρόνων, αλλά και των μεταγενεστέρων, την αλήθεια για πρόσωπα και γεγονότα, κάτι που επισημαίνει κι ο συγγραφέας στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του: «[…] αυτή η έρευνα, η εμπλουτισμένη με νέα στοιχεία δεν έχει ως αντικειμενικό σκοπό, ν’ αποκαλύψει μόνο την αλήθεια, για να είναι κατ’ επέκταση κι αυτή αληθινή, αλλά θα πρέπει ακόμη να δώσει εκείνη τη δύναμη, η οποία θα μετατρέψει την αλήθεια σε γνώση»! (σ. 9)
Μ’ αυτή τη μελέτη του άλλωστε έχει ως στόχο να άρει «την ιστορική αδικία προς έναν αθώο Σουλιώτη αγωνιστή, ο οποίος παραδόθηκε για τόσα χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού και, όπως παρατηρεί ο Βασίλης Παυλίδης, από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών»! (σ. 9)
Μετά από εμβριθή - κριτική μελέτη πολλών σχετικών πηγών, αλλά και επιτόπια έρευνα, ο Π. Τζιόβας παρουσιάζει το αποτέλεσμα του μόχθου του αρθρωμένο σε τρία κεφάλαια με τους ακόλουθους τίτλους: Πρώτο κεφάλαιο: «Σύγκριση τριών εκδόσεων του Περραιβού/ Η δήθεν προδοσία – Τα αίτια – Συμπεράσματα για την πτώση του Σουλίου». Δεύτερο κεφάλαιο: «Εκπατρισμός των Σουλιωτών/ Μάχες Ζαλόγγου και Σέλτσου». Τρίτο κεφάλαιο: «Από την Κέρκυρα στην Ήπειρο και Μεσολόγγι – Ένδοξος θάνατος – Δικαίωση».
Ο συγγραφέας, μέσω της παράθεσης πλήθους στοιχείων, επιβεβαιώνει τις απόψεις κάποιων προγενέστερων μελετητών, που είχαν την τόλμη να απαλλάξουν ως έναν βαθμό τον Πήλιο Γούση από το βάρος μιας προδοσίας που δεν έκανε και αποκαλύπτει την εμπαθή κατάταξή του στη χωρία των προδοτών της πατρίδας από τον Χριστόφορο Περραιβό, του οποίου οι απόψεις, παρά τις εμφανείς αντιφάσεις τους, επικράτησαν για πάρα πολλά χρόνια σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, στα σχολικά βιβλία, και φυσικά, στο μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης.
Σ’ αυτή την προσπάθεια απόδειξης της αθωότητας του «προδότη», ο συγγραφέας τον παρακολουθεί μέσα από τη ζωή των συμπατριωτών του στους ποικίλους αγώνες πάνω στα Σουλιώτικα βουνά, στον εκπατρισμό τους, στις μάχες του Ζαλόγγου και του Σέλτσου και στη συμμετοχή τους στην πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου, όπου ο άδολος αγωνιστής της ελευθερίας Πήλιος Γούσης έφυγε από τη ζωή μαχόμενος στις επάλξεις του έθνους.
Αν και σε μια παρουσίαση του βιβλίου είναι αδύνατο να συμπεριληφθούν όλα τα στοιχεία που συνηγορούν στην αθωότητα του Πήλιου Γούση, θα παραθέσουμε κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα που θέλουμε να πιστεύουμε πως δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας.
Γράφει, λοιπόν, μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου: «[…] ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 Αλβανίτες» ...κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πήλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν. Το περιστατικόν τούτο και μόνο ήρκεσεν εις σύγχρονον ιστορικόν των αγώνων του Σουλίου, εξυπηρετούντα μάλλον προσωπικόν πάθος ή την αλήθειαν, να προσάψει εις τον Σουλιώτην τούτον αρχηγόν το στίγμα της προδοσίας».
Η άποψη αυτή του Κουγιτέα είναι η σωστή, γιατί συμφωνεί με τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία πιστοποιούν ότι το Σούλι έπεσε πρώτα στα χέρια των Τούρκων και μετά τα υπόλοιπα χωριά.
Τρεις περίπου μήνες πριν από την «προδοσία» του Γούση, δηλαδή στις 24 Απρίλη 1803, οι Σουλιώτες αρχηγοί απεύθυναν επιστολή στον υψηλότατο πρίγκηπα των Κορφών Θεοτόκη, στην οποία έγραφαν ότι ο άσπονδος εχθρός του γένους ζητάει να τους χαλάσει την πατρίδα τους, και κατέληγαν:
[…] Στη συνέλευση της Κέρκυρας, ο Πήλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση (βλ. σ. 30) και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, προδοσία. Μια προδοσία η οποία δεν έγινε ποτέ» (σ. 28-32).
Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Πήλιος Γούσης είναι μαζί με τους εκπατρισμένους Σουλιώτες· μετέχει στη μάχη του Ζαλόγγου, αιχμαλωτίζεται και οδηγείται στα Γιάννινα (σ. 46)· μετέχει στη μάχη του Σέλτσου, όπου «Από τον άνισο αγώνα σώθηκαν ο Κίτσος Μπότσαρης με άλλους 80 άνδρες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Λάμπρος και ο Πήλιος Γούσης και δύο γυναίκες με δύο παιδιά» (σ. 61).
Ο βίος και η πολιτεία του Πήλιου Γούση τα επόμενα χρόνια μέχρι το θάνατό του, παρουσιάζεται από το συγγραφέα στο τρίτο κεφάλαιο στην αρχή του οποίου συναντούμε τον Γούση στην Κέρκυρα, όπου έχει καταφύγει μεγάλο μέρος Σουλιωτών, γεγονός που πιστοποιείται κι από τους καταλόγους των αδελφών της Παναγίας των Ξένων (σ. 63).
Όταν ο Αλή πασάς κηρύχθηκε από την Πύλη αναγνωρισμένος εχθρός του κράτους (σ. 64), ασχέτως του αποτελέσματος, οι Σουλιώτες εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία για να πάρουν πίσω την πατρίδα τους. Μπροστάρης μαζί μ’ άλλους σ’ αυτή την προσπάθεια κι ο Πήλιος Γούσης· «[…] η συνέλευση των Σουλιωτών της Κέρκυρας επέλεξε μεταξύ των άλλων αντιπροσώπων της και τον δήθεν προδότη Πήλιο Γούση και τον εξουσιοδότησε να ζητήσει από τον υποναύαρχο του σουλτανικού στόλου την πατρίδα του, που πριν λίγα χρόνια την είχε προδώσει.»! (σ. 65)
Η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε (σ. 64-69) κι οι Σουλιώτες εκπατρίστηκαν για άλλη μια φορά· ο Πήλιος Γούσης, εκπατρισμένος κι αυτός, κατευθύνθηκε στο Μεσολόγγι, όπου έζησε μαζί μ’ άλλους Σουλιώτες, και φυσικά, με τους Μεσολογγίτες, τη δεύτερη πολιορκία της πόλης, και βρήκε ένδοξο θάνατο κατά την ηρωική Έξοδο.
Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα» (σ. 69).
Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
«Στις 3 του Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πήλιος Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια, όπως μας τα περιέσωσε ο επιστήθις φίλος του Νίκος Κασομούλης.
«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν».
[…] Μέσα στο γενικό χαλασμό της εξόδου του Μεσολογγίου, χάθηκε ένδοξα και ο Πήλιο Γούσης, πολεμώντας κατά των εχθρών» (σ. 69-70).
[…] Γενικά η πολιτεία του Πήλιου Γούση, […] με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογεί το στίγμα που του έδωσε ο Χριστόφορος Περραιβός […] γιατί δεν είναι ποτέ δυνατό ένας προδότης να εκλέγεται από το κοινό των Σουλιωτών της Κέρκυρας να ζητήσει την πατρίδα του την οποία πριν μερικά χρόνια είχε προδώσει» (σ. 71).
Και καταλήγει ο συγγραφέας: «Οι νόμοι του Σουλίου σε θέματα προδοσίας της πατρίδας ήταν ιδιαίτερα αυστηροί και αυτό και μόνο το γεγονός έρχεται ν’ αποδείξει ότι αντί, ο δήθεν προδότης Πήλιος Γούσης, να είχε λυντσαριστεί και θανατωθεί με βάση τον γνωστό νόμο της βεντέτας που τότε είχε ισχύ στο Σούλι, ακολουθεί τους συμπολίτες του στις μάχες της Ηπείρου και του Μεσολογγίου και έχει συμμετοχή στις κοινές αποφάσεις.
Έτσι, η παρούσα εργασία, στηριζόμενη στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία καθώς και σε επιτόπια εξέταση του αντικειμένου της, πιστεύω ότι απέδειξε περίτρανα το μύθο της προδοσίας του Πήλιου Γούση και απεκατέστησε έναν φαμελίτη γνήσιο Σουλιώτη αγωνιστή, στη συνείδηση όλων των Ελλήνων». (σ. 72)
Κλείνοντας αυτή την αναφορά στο βιβλίο του Π. Τζιόβα «Ο Πήλιο-Γούσης – Ο μύθος της προδοσίας – Αποκατάσταση», έχω την αίσθηση πως ο συγγραφέας κάνοντας πράξη το απόφθεγμα του Πυθαγόρα «Σιγᾶν τήν άλήθειαν, χρυσόν ἐστι θάπτειν», τέλεσε ένα ουσιαστικό και οφειλόμενο μνημόσυνο στον Σουλιώτη αγωνιστή Πήλιο Γούση, γίνεται το παράδειγμα για τη μελέτη, την ανάδειξη και την τεκμηριωμένη παρουσίαση κι άλλων προσώπων ή γεγονότων που πέρασαν στις σελίδες της ιστορίας, όχι κατά το δέον, αλλά όπως συνέφερε κάποιους, και συνεχίζει επάξια τη ρήση του Διονυσίου Σολωμού «Τό ἔθνος πρέπει νά μάθει νά θεωρεῖ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι Ἀληθές», η οποία είναι πολλαπλά επίκαιρη στην εποχή μας.
(Βιβλιοπαρουσίαση της Παναγιώτας Π. Λάμπρη) Ιστορικά θεωρείται πλέον πλήρως αποκατεστημένος ο Σουλιώτης Πήλιος Γούσης, Πάνου Δ. Τζιόβα, «Ο Πήλιο-Γούσης-Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση», Ιωάννινα 1999, σ. 96, (19-2-2013)
ΠΗΛΙΟΣ ΓΟΥΣΗΣ: Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Έχει γραφεί σε πολλά βιβλία ότι στην κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά πιθανόν να συνετέλεσε η αμφιλεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση, ο οποίος, κατά την παράδοση, οδήγησε από ένα άγνωστο μονοπάτι τους Αλβανούς στα νώτα των Σουλιωτών.
Όμως για τον Πήλιο Γούση, τα πράγματα δεν είναι όπως μεταφέρθηκαν από τον Περραιβό.
Ο Πήλιος Γούσης ήταν Σουλιώτης πολεμιστής, πολέμησε τα έτη 1800-1804 κατά των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά, μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το έτος 1819 και έπεσε ηρωικά ως αξιωματικός κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου το έτος 1826. Το όνομα του Πήλιου Γούση είναι χαραγμένο σε έναν από τους τάφους στο Ηρώο Μεσολογγίου.
Πως όμως του βγήκε το όνομα του Πήλιου Γούση;
Μετά το θάνατο του Γεώργιου Τζαβέλλα ζητούσαν οι Σουλιώτες νέα εκλογή αρχηγού. Ο Πήλιος Γούσης ήταν υποψήφιος αλλά οι Σουλιώτες εξέλεξαν τον Φώτο Τζαβέλλα γιό του θανόντος. Ακούσθηκε τότε να λέει εκνευρισμένος ο Πήλιος Γούσης:
«Γ...ώ τη μάνα του, όλο οι Τζαβελλαίοι θα κυβερνάνε το Σούλι; Τώρα θα τους δείξω εγώ!».
Όμως η κακή φήμη βγήκε από τον συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό, τέως αξιωματικό του Βενετικού στρατού, ο οποίος έγραψε ότι «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπέθεροί του Πήλιος Γούσης και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή Πασά την πατρίδα τους το Σούλι».
Θεωρείται βέβαιο όμως ότι αυτά τα έγραψε ο Χριστόφορος Περραιβός για προσωπικούς λόγους, διότι οι ανωτέρω τρεις είχαν κάποτε αντιδράσει στην αποστολή του ως πληρεξούσιου στον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο της Ρωσίας.
Ωστόσο, αισθάνομαι την ανάγκη, να τονίσω ότι αυτή η δεύτερη έκδοση θα πρέπει να αποτελέσει, αφού αξιολογηθεί, το κύκνειο άσμα μιας ιστορικής αδικίας προς έναν αθώο Σουλιώτη αγωνιστή, ο οποίος παραδόθηκε για τόσα χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού και, όπως παρατηρεί ο Βασίλης Παυλίδης, από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών μας.
Έτσι πιστεύω ότι θα πρέπει ν' αναθεωρήσουμε ορισμένα σκοτεινά σημεία της ιστορίας μας, η οποία κάνει, πολλές φορές, λάθη τραγικά και να μη καταδικάζουμε αβασάνιστα ανθρώπους ως προδότες υψηλών ιδανικών.
Με το ψέμα της δήθεν προδοσίας του Πήλιου Γούση στο Σούλι γαλουχήθηκαν πολλές γενιές Ελλήνων, γράφτηκαν ποιήματα και παίχθηκαν τραγωδίες, που βασίζονταν σε αστήριχτα παραμύθια. Από αυτά τα παραμύθια, έχουμε χρέος, ν' απαλλάξουμε τις ερχόμενες γενιές, στις οποίες θα πρέπει να δώσουμε πνευματική κληρονομιά, την ιστορική αλήθεια.
Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα».
Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
~ ΠΑΝΟΣ Δ. ΤΖΙΟΒΑΣ ~
Η Αποκατάσταση
α) Το γεγονός ότι ο Χ. Περραιβός ήταν αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελαίων και αντιπαλεύονταν τη φάρα των Μποτσαραίων (και Παλάσκας, Κουτσονίκας κ.ά.) στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιο Γούσης, άρα είχε κάθε λόγο να πέσει στη δυσμένεια του Χ. Περραιβού.
β) Στη Συνέλευση της Κέρκυρας (το 1814) ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί τότε. Η διαφωνία τους αυτή (όπως αναφέρεται, ο Πήλιο Γούσης του είπε μεταξύ άλλων:
«…Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των.». Πέραν των όσων αναφέρει ο κ. Τζιόβας στην έρευνά του, το γεγονός που και πολλοί άλλοι επικαλέσθηκαν και προκαλεί εύλογη απορία, είναι οι «άγραφοι» νόμοι τών Σουλιωτών.
Όπως και οι Σπαρτιάτες, έτσι και οι Σουλιώτες, σε θέματα προδοσίας ήταν αμείλικτοι. Πώς ήταν λοιπόν δυνατόν να άφηναν ατιμώρητο τον Πήλιο Γούση, να τον δέχονται στις τάξεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις να τον ορίζουν κι εκπρόσωπό τους σε διάφορα θέματα. Αντίθετα, ήταν γενναίος συμπολεμιστής στους αγώνες τους, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία του και για την αγάπη του στην πατρίδα του, το Σούλι.
Ο Πήλιο Γούσης, σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά, αν και τραυματισμένος, στην έξοδο του Μεσολογγίου τη νύχτα τής 11ης προς 12η Απριλίου 1826. Στο Μεσολόγγι είχαν καταφύγει ύστερα από πολλές περιπλανήσεις κι αγώνες αρκετοί Σουλιώτες. Πριν από το θάνατό του είχε βοηθήσει στην αντίσταση των Μεσολογγιτών, κατά την πολύμηνη πολιορκία τους από τους Τούρκους. Κάποτε η ιστορία θα πρέπει να στέκεται πάνω από προσωπικές διαφορές κι έριδες και να αποδίδει τα γεγονότα όπως έγιναν κι όχι όπως τα περιγράφουν «μαγειρεμένα» κάποιοι, ανάλογα με συμπάθειες κι αντιπάθειες. Η Ιστορία όμως έτσι κι αλλιώς «γράφεται» από τους αγώνες των ανθρώπων, αλλά επίσης κι από ανθρώπους γράφεται, για να φτάσει στις επόμενες γενιές!
Πάνου Δημ. Τζιόβα, «Ο Πήλιο-Γούσης - Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση», Ιωάννινα 1999, σ. 96, (19-2-2013)
Με πολύ ενδιαφέρον, σχεδόν απνευστί, μελέτησα το από καιρού εκδοθέν βιβλίο του Πάνου Δημ. Τζιόβα «Ο Πήλιο-Γούσης – Ο μύθος της προδοσίας – Αποκατάσταση» (Ιωάννινα 1992, σ. 96) και στ’ αλήθεια αισθάνομαι ευτυχής, που, έστω και μετά από τόσα χρόνια, είχα την ευκαιρία να εντρυφήσω στα τεκμήρια και τη συλλογιστική του συγγραφέα σχετικά με την άδικη, όπως αποδεικνύεται από την έρευνά του, αλλά πολύ διαδεδομένη άποψη πως ο Πήλιος Γούσης υπήρξε προδότης της γενέτειράς του, του ένδοξου Σουλίου.
Μάλιστα, μελετώντας μια μετά την άλλη τις σελίδες του βιβλίου, έτσι καθώς βρίσκεσαι μπροστά σε τεκμηριωμένες αποκαλύψεις για τη δράση ενός ήρωα, που από παιδί σε δίδαξαν πως υπήρξε προδότης, νιώθεις πως μεγάλη αδικία διεπράχθη εις βάρος του, αλλά νιώθεις επίσης χαρά που υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Π. Τζιόβα που μέσω επίπονης έρευνας «ἄγουν πρός τό φῶς τήν ἀλήθειαν» και κάνουν πράξη μια άλλη διατύπωση του Μενάνδρου που λέει πως «Ἀεί κράτιστόν ἐστι τἀληθῆ λέγειν ἐν παντί καιρῷ».
«Ἐν παντί καιρῷ»! Διότι, αν όπως είπε ο Ευριπίδης «Ὄλβιος ὅστις ἱστορίης ἔσχεν μάθησιν», όλβιος πρέπει να θεωρείται και όποιος παραδίδει στη μνήμη των συγχρόνων, αλλά και των μεταγενεστέρων, την αλήθεια για πρόσωπα και γεγονότα, κάτι που επισημαίνει κι ο συγγραφέας στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του: «[…] αυτή η έρευνα, η εμπλουτισμένη με νέα στοιχεία δεν έχει ως αντικειμενικό σκοπό, ν’ αποκαλύψει μόνο την αλήθεια, για να είναι κατ’ επέκταση κι αυτή αληθινή, αλλά θα πρέπει ακόμη να δώσει εκείνη τη δύναμη, η οποία θα μετατρέψει την αλήθεια σε γνώση»! (σ. 9)
Μ’ αυτή τη μελέτη του άλλωστε έχει ως στόχο να άρει «την ιστορική αδικία προς έναν αθώο Σουλιώτη αγωνιστή, ο οποίος παραδόθηκε για τόσα χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού και, όπως παρατηρεί ο Βασίλης Παυλίδης, από την ελαφρότητα των νεωτέρων ιστορικών»! (σ. 9)
Μετά από εμβριθή - κριτική μελέτη πολλών σχετικών πηγών, αλλά και επιτόπια έρευνα, ο Π. Τζιόβας παρουσιάζει το αποτέλεσμα του μόχθου του αρθρωμένο σε τρία κεφάλαια με τους ακόλουθους τίτλους: Πρώτο κεφάλαιο: «Σύγκριση τριών εκδόσεων του Περραιβού/ Η δήθεν προδοσία – Τα αίτια – Συμπεράσματα για την πτώση του Σουλίου». Δεύτερο κεφάλαιο: «Εκπατρισμός των Σουλιωτών/ Μάχες Ζαλόγγου και Σέλτσου». Τρίτο κεφάλαιο: «Από την Κέρκυρα στην Ήπειρο και Μεσολόγγι – Ένδοξος θάνατος – Δικαίωση».
Ο συγγραφέας, μέσω της παράθεσης πλήθους στοιχείων, επιβεβαιώνει τις απόψεις κάποιων προγενέστερων μελετητών, που είχαν την τόλμη να απαλλάξουν ως έναν βαθμό τον Πήλιο Γούση από το βάρος μιας προδοσίας που δεν έκανε και αποκαλύπτει την εμπαθή κατάταξή του στη χωρία των προδοτών της πατρίδας από τον Χριστόφορο Περραιβό, του οποίου οι απόψεις, παρά τις εμφανείς αντιφάσεις τους, επικράτησαν για πάρα πολλά χρόνια σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, στα σχολικά βιβλία, και φυσικά, στο μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης.
Σ’ αυτή την προσπάθεια απόδειξης της αθωότητας του «προδότη», ο συγγραφέας τον παρακολουθεί μέσα από τη ζωή των συμπατριωτών του στους ποικίλους αγώνες πάνω στα Σουλιώτικα βουνά, στον εκπατρισμό τους, στις μάχες του Ζαλόγγου και του Σέλτσου και στη συμμετοχή τους στην πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου, όπου ο άδολος αγωνιστής της ελευθερίας Πήλιος Γούσης έφυγε από τη ζωή μαχόμενος στις επάλξεις του έθνους.
Αν και σε μια παρουσίαση του βιβλίου είναι αδύνατο να συμπεριληφθούν όλα τα στοιχεία που συνηγορούν στην αθωότητα του Πήλιου Γούση, θα παραθέσουμε κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα που θέλουμε να πιστεύουμε πως δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας.
Γράφει, λοιπόν, μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου: «[…] ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 Αλβανίτες» ...κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πήλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν. Το περιστατικόν τούτο και μόνο ήρκεσεν εις σύγχρονον ιστορικόν των αγώνων του Σουλίου, εξυπηρετούντα μάλλον προσωπικόν πάθος ή την αλήθειαν, να προσάψει εις τον Σουλιώτην τούτον αρχηγόν το στίγμα της προδοσίας».
Η άποψη αυτή του Κουγιτέα είναι η σωστή, γιατί συμφωνεί με τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία πιστοποιούν ότι το Σούλι έπεσε πρώτα στα χέρια των Τούρκων και μετά τα υπόλοιπα χωριά.
Τρεις περίπου μήνες πριν από την «προδοσία» του Γούση, δηλαδή στις 24 Απρίλη 1803, οι Σουλιώτες αρχηγοί απεύθυναν επιστολή στον υψηλότατο πρίγκηπα των Κορφών Θεοτόκη, στην οποία έγραφαν ότι ο άσπονδος εχθρός του γένους ζητάει να τους χαλάσει την πατρίδα τους, και κατέληγαν:
- «Και εμίς αποφασίσαμαιν να απαιθάνουμεν όλλοι μικρί και μοιγάλοι και όχοι να παραδοθούμαιν εις τα χαίρια του. Τόρα άρχεισαι να μαζόνει ασκέρη και να κάνει και μουσαβαιρέδες μαι όλην την Τουρκιάν δια να έλθει απάνου μας, δια τούτο και εμίς προσπεύτομαιν και παρακαλούμαιν την υψηλότητά σας και σεναρότους δια να μας ευρεθύται ος ομόπυστει χριστιανοί ότι έχουμαιν μαιγάλην χρίαν δια κάμποσες μπάλες από λίτραις τρις και τριούμισει, όσα σας φανούν εύλογον δια να υμποραίσομεν να αντισταθούμεν ότι ύμαισταν πολλά χριαζούμαινει από αυτή και αυτή μυστικό το τρόπο δια να λάβουμαιν».
Η επιστολή αυτή, απαρατήρητη από την επίσημη βιβλιογραφία, τουλάχιστο απ’ αυτούς τους οποίους έχουμε αναφέρει, υπογράφεται και από τον «προδότη» Πήλιο Γούση, με το πραγματικό του όνομα Πήλιος Πούσμπος, και είναι απορίας άξιο πως, ύστερα από τρεις μήνες, αυτός ο ίδιος προδίνει την πατρίδα του στον άσπονδο, όπως τον αποκαλεί εχθρό του.
[…] Στη συνέλευση της Κέρκυρας, ο Πήλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση (βλ. σ. 30) και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, προδοσία. Μια προδοσία η οποία δεν έγινε ποτέ» (σ. 28-32).
Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Πήλιος Γούσης είναι μαζί με τους εκπατρισμένους Σουλιώτες· μετέχει στη μάχη του Ζαλόγγου, αιχμαλωτίζεται και οδηγείται στα Γιάννινα (σ. 46)· μετέχει στη μάχη του Σέλτσου, όπου «Από τον άνισο αγώνα σώθηκαν ο Κίτσος Μπότσαρης με άλλους 80 άνδρες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Λάμπρος και ο Πήλιος Γούσης και δύο γυναίκες με δύο παιδιά» (σ. 61).
Ο βίος και η πολιτεία του Πήλιου Γούση τα επόμενα χρόνια μέχρι το θάνατό του, παρουσιάζεται από το συγγραφέα στο τρίτο κεφάλαιο στην αρχή του οποίου συναντούμε τον Γούση στην Κέρκυρα, όπου έχει καταφύγει μεγάλο μέρος Σουλιωτών, γεγονός που πιστοποιείται κι από τους καταλόγους των αδελφών της Παναγίας των Ξένων (σ. 63).
Όταν ο Αλή πασάς κηρύχθηκε από την Πύλη αναγνωρισμένος εχθρός του κράτους (σ. 64), ασχέτως του αποτελέσματος, οι Σουλιώτες εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία για να πάρουν πίσω την πατρίδα τους. Μπροστάρης μαζί μ’ άλλους σ’ αυτή την προσπάθεια κι ο Πήλιος Γούσης· «[…] η συνέλευση των Σουλιωτών της Κέρκυρας επέλεξε μεταξύ των άλλων αντιπροσώπων της και τον δήθεν προδότη Πήλιο Γούση και τον εξουσιοδότησε να ζητήσει από τον υποναύαρχο του σουλτανικού στόλου την πατρίδα του, που πριν λίγα χρόνια την είχε προδώσει.»! (σ. 65)
Η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε (σ. 64-69) κι οι Σουλιώτες εκπατρίστηκαν για άλλη μια φορά· ο Πήλιος Γούσης, εκπατρισμένος κι αυτός, κατευθύνθηκε στο Μεσολόγγι, όπου έζησε μαζί μ’ άλλους Σουλιώτες, και φυσικά, με τους Μεσολογγίτες, τη δεύτερη πολιορκία της πόλης, και βρήκε ένδοξο θάνατο κατά την ηρωική Έξοδο.
Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα» (σ. 69).
Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
«Στις 3 του Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πήλιος Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια, όπως μας τα περιέσωσε ο επιστήθις φίλος του Νίκος Κασομούλης.
«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν».
[…] Μέσα στο γενικό χαλασμό της εξόδου του Μεσολογγίου, χάθηκε ένδοξα και ο Πήλιο Γούσης, πολεμώντας κατά των εχθρών» (σ. 69-70).
[…] Γενικά η πολιτεία του Πήλιου Γούση, […] με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογεί το στίγμα που του έδωσε ο Χριστόφορος Περραιβός […] γιατί δεν είναι ποτέ δυνατό ένας προδότης να εκλέγεται από το κοινό των Σουλιωτών της Κέρκυρας να ζητήσει την πατρίδα του την οποία πριν μερικά χρόνια είχε προδώσει» (σ. 71).
Και καταλήγει ο συγγραφέας: «Οι νόμοι του Σουλίου σε θέματα προδοσίας της πατρίδας ήταν ιδιαίτερα αυστηροί και αυτό και μόνο το γεγονός έρχεται ν’ αποδείξει ότι αντί, ο δήθεν προδότης Πήλιος Γούσης, να είχε λυντσαριστεί και θανατωθεί με βάση τον γνωστό νόμο της βεντέτας που τότε είχε ισχύ στο Σούλι, ακολουθεί τους συμπολίτες του στις μάχες της Ηπείρου και του Μεσολογγίου και έχει συμμετοχή στις κοινές αποφάσεις.
Έτσι, η παρούσα εργασία, στηριζόμενη στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία καθώς και σε επιτόπια εξέταση του αντικειμένου της, πιστεύω ότι απέδειξε περίτρανα το μύθο της προδοσίας του Πήλιου Γούση και απεκατέστησε έναν φαμελίτη γνήσιο Σουλιώτη αγωνιστή, στη συνείδηση όλων των Ελλήνων». (σ. 72)
Κλείνοντας αυτή την αναφορά στο βιβλίο του Π. Τζιόβα «Ο Πήλιο-Γούσης – Ο μύθος της προδοσίας – Αποκατάσταση», έχω την αίσθηση πως ο συγγραφέας κάνοντας πράξη το απόφθεγμα του Πυθαγόρα «Σιγᾶν τήν άλήθειαν, χρυσόν ἐστι θάπτειν», τέλεσε ένα ουσιαστικό και οφειλόμενο μνημόσυνο στον Σουλιώτη αγωνιστή Πήλιο Γούση, γίνεται το παράδειγμα για τη μελέτη, την ανάδειξη και την τεκμηριωμένη παρουσίαση κι άλλων προσώπων ή γεγονότων που πέρασαν στις σελίδες της ιστορίας, όχι κατά το δέον, αλλά όπως συνέφερε κάποιους, και συνεχίζει επάξια τη ρήση του Διονυσίου Σολωμού «Τό ἔθνος πρέπει νά μάθει νά θεωρεῖ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι Ἀληθές», η οποία είναι πολλαπλά επίκαιρη στην εποχή μας.
(Βιβλιοπαρουσίαση της Παναγιώτας Π. Λάμπρη) Ιστορικά θεωρείται πλέον πλήρως αποκατεστημένος ο Σουλιώτης Πήλιος Γούσης, Πάνου Δ. Τζιόβα, «Ο Πήλιο-Γούσης-Ο μύθος της προδοσίας-Αποκατάσταση», Ιωάννινα 1999, σ. 96, (19-2-2013)
Κατέρρευσε ο μύθος ότι ο Πήλιο Γούσης ήταν προδότης του
Σουλίου. ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ για το μεγάλο Σουλιώτη αγωνιστή.
Ο μύθος της προδοσίας του Σουλίου και των Σουλιωτών από τον Πήλιο Γούση έχει καταρρεύσει. Είναι άδικη, αλλά πολύ διαδεδομένη άποψη πως ο Πήλιος Γούσης υπήρξε προδότης της γενέτειράς του, του ένδοξου Σουλίου. Όχι μόνο προδότης δεν υπήρξε, αλλά αντίθετα αθώος αγωνιστής, που παραδόθηκε στην κοινή περιφρόνηση, λόγω σκοπιμοτήτων, αλλά και από ιστορική ελαφρότητα.
Η κατάταξή του στη χωρία των προδοτών της πατρίδας από τον Χριστόφορο Περραιβό, του οποίου οι απόψεις, παρά τις εμφανείς αντιφάσεις τους,επικράτησαν για πάρα πολλά χρόνια σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, στασχολικά βιβλία, και φυσικά, στο μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης, είναι καιρός να σταματήσει. Ο Πήλιο Γούσης ήταν παρόν στους ποικίλους αγώνες πάνω στα Σουλιώτικα βουνά, στον εκπατρισμό των Σουλιωτών, στις μάχες του Ζαλόγγου και του Σέλτσου και στην πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου, όπου ο άδολος αγωνιστής της ελευθερίας Πήλιος Γούσης έφυγε από τη ζωή μαχόμενος στις επάλξεις του έθνους.
Ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 Αλβανοί «...κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πήλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν. Το περιστατικόν τούτο και μόνο ήρκεσεν εις ιστορικόν των αγώνων του Σουλίου, εξυπηρετούντα μάλλον προσωπικόν πάθος ή την αλήθειαν, να προσάψει εις τον Σουλιώτην τούτον αρχηγόν το στίγμα της προδοσίας».
Η άποψη αυτή του Κουγιτέα είναι η σωστή, γιατί συμφωνεί με τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία πιστοποιούν ότι το Σούλι έπεσε πρώτα στα χέρια των Τούρκων και μετά τα υπόλοιπα χωριά.
Τρεις περίπου μήνες πριν από την προδοσία του Γούση, δηλαδή στις 24 Απρίλη 1803, οι Σουλιώτες αρχηγοί απεύθυναν επιστολή στον υψηλότατο πρίγκηπα των Κορφών Θεοτόκη, στην οποία έγραφαν ότι ο άσπονδος εχθρός του γένους ζητάει να τους χαλάσει την πατρίδα τους, και κατέληγαν:
«Και εμίς αποφασίσαμαιν να απαιθάνουμεν όλλοι μικρί και μοιγάλοι και όχοι να παραδοθούμαιν εις τα χαίρια του. Τόρα άρχεισαι να μαζόνει ασκέρη και να κάνει και μουσαβαιρέδες μαι όλην την Τουρκιάν δια να έλθει απάνου μας, δια τούτο και εμίς προσπεύτομαιν και παρακαλούμαιν την υψηλότητά σας και σεναρότους δια να μας ευρεθύται ος ομόπυστει χριστιανοί ότι έχουμαιν μαιγάλην χρίαν δια κάμποσες μπάλες από λίτραις τρις και τριούμισει, όσα σας φανούν εύλογον δια να υμποραίσομεν να αντισταθούμεν ότι ύμαισταν πολλά χριαζούμαινει από αυτή και αυτή μυστικό το τρόπο δια να λάβουμαιν».
Η επιστολή αυτή, απαρατήρητη από την επίσημη βιβλιογραφία, υπογράφεται και από τον προδότη Πήλιο Γούση, με το πραγματικό του όνομα Πήλιος Πούσμπος, και είναι απορίας άξιο πως, ύστερα από τρεις μήνες, αυτός ο ίδιος προδίνει την πατρίδα του στον άσπονδο, όπως τον αποκαλεί εχθρό του.
Ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 Αλβανοί «...κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πήλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν. Το περιστατικόν τούτο και μόνο ήρκεσεν εις ιστορικόν των αγώνων του Σουλίου, εξυπηρετούντα μάλλον προσωπικόν πάθος ή την αλήθειαν, να προσάψει εις τον Σουλιώτην τούτον αρχηγόν το στίγμα της προδοσίας».
Η άποψη αυτή του Κουγιτέα είναι η σωστή, γιατί συμφωνεί με τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία πιστοποιούν ότι το Σούλι έπεσε πρώτα στα χέρια των Τούρκων και μετά τα υπόλοιπα χωριά.
Τρεις περίπου μήνες πριν από την προδοσία του Γούση, δηλαδή στις 24 Απρίλη 1803, οι Σουλιώτες αρχηγοί απεύθυναν επιστολή στον υψηλότατο πρίγκηπα των Κορφών Θεοτόκη, στην οποία έγραφαν ότι ο άσπονδος εχθρός του γένους ζητάει να τους χαλάσει την πατρίδα τους, και κατέληγαν:
«Και εμίς αποφασίσαμαιν να απαιθάνουμεν όλλοι μικρί και μοιγάλοι και όχοι να παραδοθούμαιν εις τα χαίρια του. Τόρα άρχεισαι να μαζόνει ασκέρη και να κάνει και μουσαβαιρέδες μαι όλην την Τουρκιάν δια να έλθει απάνου μας, δια τούτο και εμίς προσπεύτομαιν και παρακαλούμαιν την υψηλότητά σας και σεναρότους δια να μας ευρεθύται ος ομόπυστει χριστιανοί ότι έχουμαιν μαιγάλην χρίαν δια κάμποσες μπάλες από λίτραις τρις και τριούμισει, όσα σας φανούν εύλογον δια να υμποραίσομεν να αντισταθούμεν ότι ύμαισταν πολλά χριαζούμαινει από αυτή και αυτή μυστικό το τρόπο δια να λάβουμαιν».
Η επιστολή αυτή, απαρατήρητη από την επίσημη βιβλιογραφία, υπογράφεται και από τον προδότη Πήλιο Γούση, με το πραγματικό του όνομα Πήλιος Πούσμπος, και είναι απορίας άξιο πως, ύστερα από τρεις μήνες, αυτός ο ίδιος προδίνει την πατρίδα του στον άσπονδο, όπως τον αποκαλεί εχθρό του.
Στη συνέλευση της Κέρκυρας, ο Πήλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, προδοσία. Μια προδοσία η οποία δεν έγινε ποτέ.Όταν ο Αλή πασάς κηρύχθηκε από την Πύλη αναγνωρισμένος εχθρός του κράτους, οι Σουλιώτες εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία για να πάρουν πίσω την πατρίδα τους.Μπροστάρης μαζί μ’ άλλους σ’ αυτή την προσπάθεια κι ο Πήλιος Γούσης. Η συνέλευση των Σουλιωτών της Κέρκυρας επέλεξε μεταξύ των άλλων αντιπροσώπων της και τον δήθεν προδότη Πήλιο Γούση και τον εξουσιοδότησε να ζητήσει από τον υποναύαρχο του σουλτανικού στόλου την πατρίδα του, που πριν λίγα χρόνια την είχε προδώσει. Η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε κι οι Σουλιώτες εκπατρίστηκαν για άλλη μια φορά. O Πήλιος Γούσης, εκπατρισμένος κι αυτός, κατευθύνθηκε στο Μεσολόγγι, όπου έζησε μαζί μ’ άλλους Σουλιώτες, και φυσικά, με τους Μεσολογγίτες, τη δεύτερη πολιορκία της πόλης και βρήκε ένδοξο θάνατο κατά την ηρωική Έξοδο.
Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα». Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
Στις 3 του Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πήλιος Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια, όπως τα περιέσωσε ο επιστήθις φίλος του Νίκος Κασομούλης.
«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν». Μέσα στο γενικό χαλασμό της εξόδου του Μεσολογγίου, χάθηκε ένδοξα και ο Πήλιο Γούσης, πολεμώντας κατά των εχθρών. Γενικά η πολιτεία του Πήλιου Γούση, με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογεί το στίγμα του προδότη, που του έδωσε ο Χριστόφορος Περραιβός.
Οι νόμοι του Σουλίου σε θέματα προδοσίας της πατρίδας ήταν ιδιαίτερα αυστηροί. Αν ήταν προδότης ο Πήλιο Γούσης θα είχε λιντσαριστεί και θανατωθεί. ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός
Στις 3 του Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πήλιος Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια, όπως τα περιέσωσε ο επιστήθις φίλος του Νίκος Κασομούλης.
«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν». Μέσα στο γενικό χαλασμό της εξόδου του Μεσολογγίου, χάθηκε ένδοξα και ο Πήλιο Γούσης, πολεμώντας κατά των εχθρών. Γενικά η πολιτεία του Πήλιου Γούση, με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογεί το στίγμα του προδότη, που του έδωσε ο Χριστόφορος Περραιβός.
Οι νόμοι του Σουλίου σε θέματα προδοσίας της πατρίδας ήταν ιδιαίτερα αυστηροί. Αν ήταν προδότης ο Πήλιο Γούσης θα είχε λιντσαριστεί και θανατωθεί. ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός
και η Υπεραγία Μητέρα Του
η επονομαζομένη
να σας ευλογούν.
Γέρων Νεκτάριος
Μοναχός Αγιορείτης
ΠΗΓΗ
