Αγιος Γρηγόριος Ἐπίσκοπος Νύσσης !ΒΙΝΤΕΟ.
Μνήμη τοῦ ἐν Αγίοις Πατρός ἡμῶν Γρηγορίου Ἐπισκόπου Νύσσης ! 10 Ιανουαρίου.
Στίχοι.
Ἡ Μοῦσα Γρηγόριος, οὗ Νύσσα θρόνος,
οὐ Πιερίαν, ἀλλ᾿ Ἐδὲμ σκηνὴν ἔχει.
Γρηγόριον δεκάτῃ θανάτου κνέφας ἀμφεκάλυψεν!
Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στη
Νεοκαισάρεια του
Πόντου το 332 μ.Χ. και ήταν
Αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου.
Παίρνει την ίδια μόρφωση με τον
μεγάλο του αδελφό,
ξεχωρίζει κι αυτός για τη
φιλοσοφικότατη ιδιοφυΐα
του και την επιμέλειά του.
Από μικρή ηλικία είχε
χειροτονηθεί Αναγνώστης.
Ο Γρηγόριος νυμφεύθηκε
τη Θεοσέβεια,
μια πραγματικά Αγία Γυναίκα,
η οποία όμως πολύ πρόωρα
έφυγε από τη ζωή.
Ο Γρηγόριος, ισχυρός χαρακτήρας
καθώς ήταν, δεν απελπίσθηκε.
Σε ηλικία σαράντα χρονών
χειροτονήθηκε Επίσκοπος Νύσσης
(σήμερα Νεμσεχίρ), μιας
Κωμοπόλεως της Καπαδοκίας.
Οι οπαδοί του Αρειανισμού
(Χριστομάχοι, που κήρυτταν
ότι ο Χριστός ΔΕΝ είναι Θεός,
αλλά κτίσμα του Θεού!)
του προκάλεσαν μεγάλες ενοχλήσεις.
Αντιλαμβανόμενοι, ότι στο
πρόσωπό του η Αίρεσή τους
θα είχε σπουδαιότατο πολέμιο,
σχεδίασαν να τον εξοντώσουν.
Τον κατηγόρησαν, λοιπόν,
ότι εξελέγη Επίσκοπος
αντικανονικά και σφετερίσθηκε
χρήματα της Εκκλησίας.
Τις κατηγορίες υπέβαλε κάποιος
με το όνομα Φιλόχαρης,
όργανο των Αρειανών,
προς τον διοικητή του
Πόντου Δημοσθένη,
προς τον οποίο ο Μέγας Βασίλειος
έγραψε και επιστολή.
Για την κατηγορία της
καταχρήσεως, παρακάλεσε
να γίνει ο έλεγχος
για να αποδειχθεί η συκοφαντία.
Για την αντικανονική χειροτονία
αναλαμβάνει όλη την ευθύνη
ο Μέγας Βασίλειος, καθώς
αυτός χειροτόνησε τον Γρηγόριο
και παράλληλα απέδειξε
ότι δεν είναι σωστό να δικάσει
επί της υποθέσεως αυτής
Σύνοδος Επισκόπων,
των οποίων η εκκλησιαστική θέση
δεν ήταν σε Κανονική Τάξη.
Η παρέμβαση και η επίκληση
του Βασιλείου απέβη άκαρπη!
Ο αυτοκράτορας Ουάλης
ήθελε να αποφευχθεί το θέμα,
αλλά το 376 μ.Χ. ο Γρηγόριος
καθαιρείται ερήμην
από Σύνοδο Αρειανών
Επισκόπων του Πόντου
και της Γαλατίας.
Έστι καταδιωκόμενος
ο Γρηγόριος, αναγκάστηκε
να πλανάται και να κρύβεται.
Η περιπέτειά του έληξε
τον Αύγουστο του 378 μ.Χ.,
όταν απέθανε ο Ουάλης.
Ο Γρηγόριος επανήλθε στη Νύσσα,
όπου του επιφυλάχθηκε
θριαμβευτική υποδοχή!
Κατά το φθινόπωρο του
379 μ.Χ. έλαβε μέρος στη Σύνοδο
της Αντιόχειας, η οποία συνήλθε ιδίως
για την αίρεση του Απολλιναρίου.
Ο Απολλινάριος, ερμηνεύοντας κατά
γράμμα και παραφράζοντας
χωρίο από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο …
«Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν
ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν
ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος
καὶ ἀληθείας»! (Ιωάν. 1, 14) …
υποστήριζε ότι ο Θεός Λόγος έγινε σάρκα,
όχι σάρκα και ψυχή.
Δηλ. αρνήθηκε τον ανθρώπινο νου,
την ανθρώπινη ψυχή
και την ανθρώπινη θέληση
του Χριστού, ερμηνεία
που λειτουργούσε διασπαστικά
της ενότητας των Δύο Φύσεων
και των Δύο Θελήσεων του
Θεανθρώπου Χριστού.
Στην ουσία δίδασκε ότι ο
Ιησούς Χριστός δεν είναι τέλειος
Θεός, ούτε τέλειος άνθρωπος!
Πολλοί νόμιζαν ότι ο Απολλινάριος
δέχθηκε την επίδραση
της Πλατωνικής και
Νεοπλατωνικής φιλοσοφίας,
αλλά το πιθανότερο είναι,
καθώς πιστεύει ο Γρηγόριος Νύσσης,
ότι αφετηρία στη Χριστολογική
του διδασκαλία είναι το χωρίο
από την προς Θεσσαλονικείς Α'
επιστολή του
Αποστόλου Παύλου:
«Αὐτὸς δὲ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι
ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν
τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ
καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπτως
ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ
Κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη»!
(Θεσσ. Α' 5, 23)
Στη Σύνοδο ο Άγιος ανασκεύασε
τις κακόδοξες
θεωρίες του Απολλιναρίου.
Στη συνέχεια η Σύνοδος του
ανέθεσε αποστολή
στην Εκκλησία
της Βαβυλωνίας, και με την ευκαιρία
αυτή επισκέφθηκε
και τους Αγίους Τόπους.
Ακόμη ο Θεός τον αξίωσε να γίνει
το κυριότερο όργανό Του
στη Β' Οικουμενική Σύνοδο, το 381 μ.Χ.
στην Κωνσταντινούπολη,
όπου κατατρόπωσε στην κυριολεξία
τους Πνευματομάχους
του Μακεδονίου με «τη μάχαιρα
που δίνει το Πνεύμα.
και η οποία είναι
ο Λόγος του Θεού»!
(Εφες. 6, 17)
Στις εργασίες της Συνόδου ο Γρηγόριος Νύσσης
τόσο πολύ διακρίθηκε, ώστε ονομάστηκε
«Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ»!
Ο δε Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε
«Στύλο της Ορθοδοξίας»!
Κοιμήθηκε ειρηνικά, αφού άφησε
πολύ αξιόλογα έργα:
Ερμηνευτικά, Δογματικά, Κατηχητικά!
Λόγους: Ηθικούς, Εορταστικούς,
Εγκωμιαστικούς,
Επιταφίους κι έναν
Επιμνημόσυνο στον
αδελφό του Μέγα Βασίλειο!
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον γρήγορσιν ἐνδεδειγμένος, στόμα
σύντονον τῆς εὐσέβειας,
ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Γρηγόριε.
Τὴ γὰρ σοφία τῶν θείων
δογμάτων σου, τῆς Ἐκκλησίας
εὐφραίνεις τὸ πλήρωμα.
Πάτερ Όσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε,
δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.
Τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς γρηγορῶν
Ἱεράρχα, ὡς γρήγορος
Ποιμήν ἀνεδείχθης τῷ κόσμῳ,
καὶ ράβδω τῆς σοφίας σου,
παμμακάριστε Ὅσιε, πάντας
ἤλασας τοὺς κακοδόξους
ὡς λύκους, ἀδιάφθορον
διατηρήσας τὴν ποίμνην,
Γρηγόριε πάνσοφε.
Ἕτερον Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορός Ἄγγελικός
Τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἔνθεος Ἱεράρχης,
καί τῆς σοφίας
σεβάσμιος μυστολέκτης, Νύσσης
ὁ γρήγορος
νοῦς Γρηγόριος, ὁ σὺν Ἀγγέλοις
χορεύων καί
ἐντρυφών τῷ θείῳ φωτί,
πρεσβεύει ἀπαύστως
ὑπέρ πάντων ἡμῶν.
Ὁ Οἶκος
Ἐξ ἀμελείας ὁ δείλαιος ἀναπέπτωκα,
καὶ πρὸς θάνατον
ὕπνωσα· ἀλλ᾿ ὡς ποιμὴν γρηγορώτατος,
ἔγειρόν με Πάτερ,
καὶ τὰ πάθη μου κοίμισον, τὰ κακῶς
τυραννοῦντά με, ὅπως
ἐξανιστάμενος, καθαρῶς ᾄδω σου
τὴν φωσφόρον
μετάστασιν, ἣν ὁ Δεσπότης
τῆς οἰκουμένης ἐδόξασεν
ἀξίως, ὡς οἰκέτου πιστοτάτου,
ὡς δογματιστοῦ πανσόφου,
ὡς φίλου καὶ μύστου, καὶ ὡς
οἰκονόμου τῶν αὐτοῦ
παραδόσεων, ὧν καλῶς
ἐφύλαξας τὴν χρῆσιν ἀμίαντον,
Γρηγόριε πάνσοφε.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον γρήγορσιν ἐνδεδειγμένος,
στόμα σύντονον
τῆς εὐσέβειας,
ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Γρηγόριε.
Τὴ γὰρ σοφία τῶν θείων
δογμάτων σου, τῆς Ἐκκλησίας
εὐφραίνεις τὸ πλήρωμα.
Πάτερ Όσιε, Χριστὸν
τὸν Θεὸν ἱκέτευε,
δωρήσασθαι ἠμὶν
τὸ μέγα ἔλεος.
