Ως πατέρας με κόρες, δεν αντέχω να φανταστώ τι πρέπει να περνά ο ακροδεξιός φιλόσοφος Αλεξάντερ Ντούγκιν μετά την ανατίναξη της κόρης του, Ντάρια, σε έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου στις 20 Αυγούστου. Υποψιάζομαι ότι το βίντεο του Ντούγκιν να κρατά το κεφάλι του με απόγνωση στη σκηνή της δολοφονίας και τα δάκρυά του καθώς εκφωνούσε τον επικήδειο, λένε περισσότερα για την εσωτερική του κατάσταση από τη μεγαλεπίβολη δήλωση που έκανε εκ μέρους του Ντούγκιν ο χρηματοδότης, φίλος και υποστηρικτής του, Κονσταντίν Μαλοφέεφ: "Οι καρδιές μας δεν διψούν απλώς για εκδίκηση ή ανταπόδοση. Αυτό είναι εξαιρετικά επουσιώδες και μη-ρωσικό. Χρειαζόμαστε μόνο τη Νίκη μας. Είναι στον βωμό της Νίκης που η κόρη μου άφησε τη νεαρή της ζωή".
Οι μόνοι παθιασμένοι οπαδοί της εισβολής
Ωστόσο, η δήλωση - και το παρόμοιο περιεχόμενο του επικήδειου - είναι σχεδόν εκτός θέματος. Η δολοφονία της Ντάρια Ντούγκινα, η οποία αποδίδεται από το Κρεμλίνο και τις ρωσικές ειδικές υπηρεσίες στην Ουκρανία και από τους Ουκρανούς στο Κρεμλίνο ή στους εχθρούς του Ντούγκιν εντός Ρωσίας, ρίχνει τον προβολέα του φωτός επάνω στη μόνη δύναμη εντός Ρωσίας που υποστηρίζει την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία με ειλικρινές πάθος: την κοινότητα των Ρώσων εθνικιστών, της οποίας ο Ντούγκιν είναι εξέχον μέλος και στην οποία δραστηριοποιείτο και η κόρη του.
Χωρίς τη θέρμη των εθνικιστών ως κινητήρια δύναμη, η εισβολή θα ήταν μια καθαρά μισθοφορική επιχείρηση. Χωρίς την ιδεολογική πλατφόρμα την οποία έχουν δημιουργήσει από τη δεκαετία του 1990, ο Πούτιν, ισόβιος πολιτικός καιροσκόπος και μαφιόζικου τύπου οικονομικός διαχειριστής, δύσκολα θα έβρισκε τις λέξεις που χρησιμοποιεί σήμερα για να δικαιολογήσει την προσπάθειά του (αργά μάλιστα στην καριέρα του) για ιμπεριαλιστική δόξα.
Ο Ντούγκιν, ο οποίος περιγράφεται ποικιλοτρόπως ως "ο εγκέφαλος του Πούτιν" και "ναζί κλόουν", δεν ταιριάζει σε κανέναν από τους δύο χαρακτηρισμούς. Στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, Ρώσοι διανοούμενοι και δυτικοί οπαδοί τους αρέσκονταν στο να κοροϊδεύουν τους περιθωριοποιημένους Ρώσους υπερεθνικιστές, που έκφραζαν τις "εξωτικού" τύπου πεποιθήσεις τους σε σκοτεινούς ιστότοπους, φαινομενικά χωρίς ελπίδα για χρήματα, δύναμη ή επιρροή, τα μόνα μέτρα επιτυχίας στη Μόσχα. Στη συνέχεια, μετά την αρπαγή της ουκρανικής Κριμαίας το 2014 από τη Ρωσία - μια κίνηση την οποία υποστήριζε ο Ντούγκιν και οι σύμμαχοί του ήδη από την εποχή της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης - η αναζήτηση της προέλευσης της ιμπεριαλιστικής στροφής του Πούτιν στα γραπτά των εθνικιστών φιλοσόφων έγινε μόδα.
Η φρενίτιδα γύρω από τις σχέσεις Τραμπ-Ρωσίας μετά το 2016 ενίσχυσε αυτή την τάση και η προσέγγιση του πολύγλωσσου Ντούγκιν προς τους εθνικιστές σε όλη την Ευρώπη, καθώς και οι δεσμοί του με κόμματα που το Κρεμλίνο φαινόταν να "γαμπρίζει" ως ρωσική πέμπτη φάλαγγα μέσα στη Δύση, άρχισε να μοιάζει εντελώς μοχθηρή.
Ακόμη και πέρα από αυτούς τους δεσμούς και το μακροχρόνιο όνειρό του για μια ευρασιατική αυτοκρατορία με τη Ρωσία στο κέντρο της, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να μην απορρίπτει κανείς τον Ντούγκιν ως κλόουν ή τρελό. Πίσω στο 2000, αμέσως μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία - ακόμη τότε ως σχετικά "φιλελεύθερου" κληρονόμου του προέδρου Μπόρις Γέλτσιν, φιλοδυτικού πολιτικού που προσπάθησε να γίνει φίλος με τις ΗΠΑ και έκανε μεταξύ αστείου και σοβαρού λόγο για ένταξη της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ - ο Ντούγκιν έγραφε στην εθνικιστική εφημερίδα Zavtra ότι η άνοδος του αξιωματούχου της KGB Πούτιν στην προεδρία σήμαινε ότι η Ρωσία θα κυβερνηθεί από μια νέα KGB και πρότεινε το παρακάτω πρόγραμμα για το "Ευρασιατικό Πρότζεκτ" αυτής της νέας εποχής:
"- απώθηση της αμερικανικής ηγεμονίας σε πλανητική κλίμακα σε όλους τους στρατηγικούς τομείς (συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας, της πολιτικής, του πολιτισμού, της τεχνολογίας κ.λπ.)
- αναδημιουργία ενός ισχυρού, κυρίαρχου ευρασιατικού κράτους που να έχει τη Ρωσική Ομοσπονδία ως θεμέλιο για τη στρατηγική ολοκλήρωση των κρατών της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών [δηλ. των πρώην Σοβιετικών δημοκρατιών]·
- δημιουργία ενός δικτύου οικονομικών, στρατιωτικών και πολιτικών συμμαχιών με άλλες μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις·
- εντατική ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας με βάση στο πλαίσιο μιας ευρείας "τελωνειακής ένωσης"·
- πολιτική σταθεροποίηση της Ρωσίας, με μετάβαση σε ένα ευρασιατικό δικομματικό σύστημα, με περιθωριοποίηση του εξτρεμισμού στον οικονομικό, εθνικό και κοινωνικό τομέα".
Αν μπορείτε να υπερβείτε τον ρητορικό στόμφο, αυτό είναι το σχέδιο στο οποίο βασίστηκε ο Πούτιν χρόνια αργότερα, αφού οι προσπάθειές του να ενσωματώσει τη Ρωσία στον δυτικό κόσμο με τους δικούς του όρους απέτυχαν. Το βιβλίο του Ντούγκιν "Τα θεμέλια της γεωπολιτικής" του 1997 μοιάζει με μια πιο διανοουμενίστικη απόδοση των πρόσφατων ομιλιών του Πούτιν.
Ο Πούτιν δεν χρωστά χάρες
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Πούτιν άκουγε τον Ντούγκιν όλη αυτή την περίοδο – ή, Θεός φυλάξοι, ότι θα αναγνώριζε ποτέ οποιοδήποτε είδος πνευματικού χρέους στον εθνικιστή φιλόσοφο. Ο Πούτιν δεν λειτουργεί έτσι. Ακριβώς όπως επέλεξε τη φιλελεύθερη οικονομική ανάλυση και ανάλογες αξίες στις πρώτες φάσεις της εξουσίας του, οικειοποιείται τώρα το ρητορικό οπλοστάσιο το οποίο δημιούργησαν οι εθνικιστές κατά τη διάρκεια των χρόνων που αυτοί πέρασαν στο περιθώριο. Ο Πούτιν δεν αναγνωρίζει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στις ιδέες: αν ταιριάζουν με τους στόχους του, είναι δικές του και στην πίστη και στη χρήση.
Ακόμη και τώρα που οι αντιλήψεις των οποίων ο Ντούγκιν ήταν από παλιά φορέας - συμπεριλαμβανομένης εκείνης ότι η Ουκρανία είναι ένα τεχνητό μη κράτος που χτίστηκε από τους πονηρούς "ατλαντιστές" ως άμυνα κατά της Ρωσίας - διαμορφώνουν το κυρίαρχο ρωσικό ιδεολογικό ρεύμα, ο ίδιος ο Ντούγκιν δεν έχει "πλημμυρίσει" με χάρες, οφίτσια και χρήματα από το Κρεμλίνο.
Η ιδιότητά του ως πολιτικού αουτσάιντερ μοιάζει με την περιθωριακή θέση του Ιγκόρ Γκίρκιν (Στρέλκοφ), Ρώσου απόστρατου συνταγματάρχη ο οποίος βοήθησε στην έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το 2014 και στον οποίο το ρωσικό κράτος αρνήθηκαν οποιοδήποτε ρόλο στην τρέχουσα "ειδική στρατιωτική επιχείρηση". Ο Στρέλκοφ και πολλοί άλλοι στην εθνικιστική κοινότητα - εκείνοι που έχουν προσφερθεί εθελοντικά να πολεμήσουν στην Ουκρανία για ιδεολογικούς λόγους και οι ακόλουθοί τους στον δημόσιο λόγο - θεωρούν τον Ντούγκιν έναν σημαντικό Ρώσο στοχαστή, πνευματικό ηγέτη ενός μεγάλου έθνους στον οποίο ούτε η Σοβιετική Ένωση, ούτε η μετασοβιετική Ρωσία έχουν αποδώσει πλήρως όσα του αναλογούν.
Εθνικισμός χωρίς τους εθνικιστές
Το Κρεμλίνο, ωστόσο, φαίνεται να θέλει την εθνικιστική ζέση χωρίς τους ίδιους τους εθνικιστές. Εκείνοι - και ο Ντούγκιν πρώτος ανάμεσά τους - υποστηρίζουν μια γενική επιστράτευση, σκληροπυρηνικά αντίποινα κατά των φιλελεύθερων, έναν μικρότερο ρόλο για τις μη ρωσικές εθνότητες της Ρωσίας στην πολεμική προσπάθεια, μια μη καπιταλιστική, σχεδιασμένη πολεμική οικονομία. Το να προχωρήσει κανείς μέχρι το τέλος μαζί τους θα σήμαινε μη αναστρέψιμες αλλαγές που ο Πούτιν απορρίπτει ως υπερβολικά ριζοσπαστικές, τουλάχιστον προς το παρόν.
Το πάθος των εθνικιστών είναι, ωστόσο, ένας πεπερασμένος πόρος. Δεν μπορούν και να αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης και να περιθωριοποιούνται για πάντα. Όπως έγραψε στο Facebook ο συντηρητικός θρησκευτικός στοχαστής Αντρέι Κουράγιεφ:
"Λέγεται συχνά αυτή την περίοδο ότι οι ριζοσπάστες πατριώτες είναι πιο επικίνδυνοι για το Κρεμλίνο από τους φιλελεύθερους. Ο Ντούγκιν, με τις πνευματικές του αποσκευές, δεν θα μπορούσε να γίνει δημοφιλής ηγέτης. Σαφώς όμως προετοίμαζε την Ντάρια, την καλλονή, για τον ρόλο της Ρωσίδας Μαρίν Λεπέν".
Η ταυτόχρονη έλξη και άπωση μεταξύ του Κρεμλίνου και των υπερεθνικιστών θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί το Κρεμλίνο μπορεί να επωφελείται από ένα έμμεσο χτύπημα ενάντια σε μια προσωπικότητα τόσο κεντρική στην εθνικιστική κοινότητα όπως ο Ντούγκιν. Στέλνει μια προειδοποίηση σε εκείνους τους "πατριώτες" που ενδεχομένως να ελπίζουν να επωφεληθούν πολιτικά από τον πόλεμο του Πούτιν - ενώ ταυτόχρονα μπορεί να πυροδοτήσει την εθνικιστική ζέση κατηγορώντας τους Ουκρανούς για την τρομοκρατική επίθεση.
Η FSB, η εσωτερική μυστική αστυνομία της Ρωσίας, έκανε ακριβώς αυτό, αποδίδοντας τη δολοφονία σε μια Ουκρανή, η οποία φέρεται να συνδέεται με το εθνικιστικό Τάγμα Αζόφ της Ουκρανίας, και η οποία, σύμφωνα με την FSB, κατέφυγε στην Εσθονία μετά τον θάνατο του Ντούγκινα.
Οι πιστοί του Πούτιν στο "εξημερωμένο" κοινοβούλιο άρχισαν αμέσως να φωνάζουν για εκδίκηση, ορισμένοι αποκαλώντας τη δολοφονία "επίθεση εναντίον ολόκληρου του ρωσικού κόσμου". Αν και ο ίδιος ο Πούτιν απέφυγε τέτοιες ρητορικές υπερβολές, τα επίσημα συλλυπητήρια που έστειλε στον Ντούγκιν και τη σύζυγό του δείχνουν ότι οι "αποκαλύψεις" της FSB (χωρίς στοιχεία) και η συνακόλουθη κατακραυγή έχουν την έγκρισή του.
Είναι πολιτικά λογικό γι' αυτόν να ψάχνει έναν λόγο για να κατηγορήσει την Ουκρανία - και ειδικότερα το Τάγμα Αζόφ για τρομοκρατία: η Ουκρανία πιέζει τις δυτικές κυβερνήσεις να ανακηρύξουν τη Ρωσία "κράτος-τρομοκράτη", ενώ η Ρωσία και οι πληρεξούσιοί της προετοιμάζονται για μια μαζική δίκη επίδειξης αιχμαλώτων στρατιωτών του Αζόφ στην κατεχόμενη ουκρανική Μαριούπολη, ένα σχέδιο για το οποίο ο Ουκρανός πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι θα καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τον Πούτιν.
Οι μόνοι
Τόσο το Τάγμα Αζόφ όσο και η ουκρανική κυβέρνηση έχουν αρνηθεί οποιαδήποτε συμμετοχή στη δολοφονία της Ντούγκινα, λέγοντας ότι δεν θα καταφύγουν ποτέ σε τρομοκρατικές μεθόδους για να νικήσουν τους εισβολείς.
Οι Ουκρανοί προπαγανδιστές, την ίδια ώρα, τόνιζαν ότι ο "τρελόγερος" Ντούγκιν δεν ήταν αρκετά σημαντικός για να γίνει στόχος - ένα πολύ διαφορετικό επιχείρημα. Όμως, όπως ισχύει για τον μηχανισμό ασφαλείας της Ρωσίας και το φιλοπόλεμο στρατόπεδό της, έτσι και η ουκρανική κοινωνία δεν είναι ομοιόμορφη στην κατανόηση του αγώνα κατά της Ρωσίας. Δεν είναι παράλογο να σκεφτεί κανείς ότι ορισμένοι Ουκρανοί μπορεί κάλλιστα να προσπαθούν να κυνηγήσουν εξέχοντες Ρώσους εθνικιστές, ακριβώς επειδή αυτοί οι εθνικιστές έχουν επενδύσει ακόμη περισσότερο στον πόλεμο κι από τον ίδιο τον Πούτιν.
Ο Πούτιν διέταξε την εισβολή, ωστόσο απέφυγε μια γενική επιστράτευση και μια εκστρατεία μαζικών αντιποίνων. Η Ρωσία, ως παθητικός γίγαντας, έχει συναινέσει στην επίθεση στην Ουκρανία και φτωχοί, χρεωμένοι και απελπισμένοι άνδρες έχουν προσληφθεί για να πολεμήσουν σε αυτήν.
Για τους εθνικιστές ωστόσο - όπως ο Ντούγκιν, ο Γκίρκιν και οι σύμμαχοί τους τόσο εντός όσο και εκτός του ρωσικού στρατού και των ειδικών υπηρεσιών - η εισβολή είναι η ευκαιρία μιας ζωής για την αναβίωση του αυτοκρατορικού ονείρου και ενός "ρωσικού κόσμου", η ευκαιρία για μια πολιτική επιστροφή. Είναι η μόνη δύναμη στη Ρωσία της οποίας τα κίνητρα και η αποφασιστικότητα μπορούν να συγκριθούν με εκείνα των αμυνόμενων Ουκρανών. Είναι η καρδιά αυτού του πολέμου. Το ότι και τα δύο "επίσημα" μέρη της σύγκρουσης είχαν ισχυρούς λόγους να χτυπήσουν αυτή τη δύναμη είναι ενδεικτικό - ακόμη κι αν τελικά αποδειχθεί ότι ούτε το Κρεμλίνο ούτε οι Ουκρανοί σκότωσαν την Ντάρια Ντούγκινα.
https://www.capital.gr/bloomberg-view/3654040/poios-eixe-logo-na-skotosei-tin-kori-tou-ntougkin
