Με τη βοήθεια του στενού του συνεργάτη (κάποιοι τον αποκαλούν και «σκιά του προέδρου») Ιγκόρ Σέτσιν, επικεφαλής της Rosneft και πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης, το Κρεμλίνο κατάφερε να φέρει θριαμβευτικά εις πέρας τη συμφωνία για την εξαγορά εξολοκλήρου της ΤΝΚ–ΒΡ από τη Rosneft.
Ο Πούτιν έχει αποδείξει την ικανότητά του να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως πολιτικό όπλο και ο νέος ρωσικός πετρελαϊκός γίγαντας Rosneft, αποτελεί ένα ακόμη πολιτικό όπλο στη φαρέτρά του.
Και όπως σχολιάζει η ιταλική εφημερίδα «La Repubblica», το άλλοτε ισχυρό χαρτί της Ρωσίας, η Gazprom, αποτελεί πλέον παρελθόν με την έννοια ότι οι ημέρες που ο ρωσικός γίγαντας είχε καταφέρει μέσω του φυσικού αερίου και της ανάγκης της Ευρώπης για ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες, να προσδώσει δύναμη και επιρροή στη Ρωσία, έχουν περάσει.
Το βάρος στο πετρέλαιο…
Το φυσικό αέριο είναι πλέον άφθονο και η μειωμένη τιμή του δεν είναι πια σε θέσει να υποστηρίξει, τουλάχιστον από μόνη της, το ρωσικό προϋπολογισμό.
Έτσι, ο Ρώσος πρόεδρος έριξε το βάρος του στο πετρέλαιο και, όπως φαίνεται, μετά και τη συμφωνία της Rosneft, κερδίζει το στοίχημα. Με την εξαγορά της ΤΝΚ–ΒΡ, η Rosneft «σπάει» το πετρελαϊκό λόμπυ των δυτικών «αδελφών» (ExxonMobil, BP, Chevron, Shell, ConocoPhillips, Total) και καθίσταται η μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου, με παραγωγή που αγγίζει πλέον τα 4,5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως (η μέχρι πρότινος μεγαλύτερη παραγωγός, η Exxon, έχει παραγωγή 4,15 εκατ. βαρέλια).
Μάλιστα, ο νέος ρωσικός γίγαντας που δημιουργήθηκε έχει πάρα πολλές ομοιότητες με κρατικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς όπως η Aramco, η εθνική εταιρεία πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, με παραγωγή 10 εκατ. βαρέλια ημερησίως, και η NIOC, η ιρανική κρατική πετρελαϊκή εταιρία με παραγωγή περίπου 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Και αυτό διότι το 70% της Rosneft, είναι υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου, δηλαδή του Πούτιν.
Το «μάθημα» στους ρώσους ολιγάρχες
Η ισχυροποίηση, ωστόσο, της Ρωσίας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη που προκύπτει από την εξαγορά δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο ο Πούτιν δικαιούται να πανηγυρίζει.
Πρόκειται για μία συμφωνία η οποία επισφραγίζει την πολυετή προσπάθειά του, να εξουδετερώσει τους ρώσους μεγιστάνες – ολιγάρχες οι οποίοι θεωρούνται πολιτικά επικίνδυνοι, και να ισχυροποιήσει το ρόλο του κράτους σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας όπως η ενέργεια.
Ο ισχυρός άνδρας πίσω από τη συμφωνία της Rosneft με τη βρετανική BP είναι ο έμπιστος του προέδρου, Ιγκόρ Σέτσιν, ο οποίος διαχειρίστηκε προσωπικά την υπόθεση καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Ήταν ο άνθρωπος που άσκησε τις απαιτούμενες πιέσεις όποτε χρειάστηκε. Πιέσεις νόμιμες οι οποίες, ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις ασκήθηκαν με όχι απόλυτα ορθόδοξους τρόπους.
Σε πρώτη φάση η Rosneft προσπάθησε να αποκόψει τους Ρώσους ολιγάρχες εταίρους της TNK-BP (τους μετόχους της AAR, η οποία κατείχε μερίδιο στην TNK-BP), συνάπτοντας συμφωνίες απευθείας με το Λονδίνο.
Τα οφέλη της BP
Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των διαπραγματεύσεων διαδραμάτισε, στη συνέχεια, ο αιφνιδιασμός της BP όταν από τη Ρωσία χορήγησε στην αμερικανική Exxon άδεια εξερεύνησης για περιοχές της Αρκτικής, η οποία αρχικά προοριζόταν για την BP.
Αυτό ήταν κάτι που επέτρεψε στον Σέτσιν να κάμψει τις βρετανικές αντιστάσεις και να καταστήσει ευκολότερη την είσοδο της BP σε μία συμφωνία η οποία θα ήταν κερδοφόρα και για τις δύο πλευρές. Έτσι, ο βετεράνος του πετρελαίου, BP, έχοντας ήδη την ατυχή εμπειρία με την οικολογική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού, είδε μια τεράστια ευκαιρία στη συνεργασία με το ρωσικό κράτος. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η συνεργασία των δύο πλευρών σε κοιτάσματα της Δυτικής Σιβηρίας και της ρωσικής Αρκτικής.
Και τα οφέλη για τον Πούτιν
Το ισχυρό “ζεύγος” Πούτιν – Σέτσιν έδωσε ένα ισχυρό μάθημα στους ρώσους ολιγάρχες, ενώ παράλληλα διέψευσε όσους αμφισβητούσαν την ικανότητα του να διαχειρίζεται την κολοσσιαία αγορά ενέργειας στη χώρα. Αυτός ήταν και ο απώτερος στόχος που είχε θέσει εξαρχής ο Πούτιν και ο οποίος επιτεύχθηκε στο σύνολό του με τη συμφωνία της Rosneft.
Πρόκειται για έναν στόχο που οι «εμπειρογνώμονες» είχαν ήδη αντιληφθεί από τις αρχές του καλοκαιριού, όταν ο επανεκλεγείς Πούτιν όρισε τον Σέτσιν ως επικεφαλής της Ειδικής Επιτροπής για την Ενέργεια, η οποία στην ουσία συγκεντρώνει το σύνολο των αρμοδιοτήτων που αφορά στον ενεργειακό κλάδο: Τη διαχείριση της τιμολόγησης και φορολόγησης της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου, ενώ ορίζει ακόμα και τις ώρες εργασίας του προσωπικού.
Δόθηκε έτσι μια τεράστια δύναμη στον Σέτσιν, ο οποίος ανταποκρίθηκε πλήρως στα νέα του καθήκοντα ως η «σκιά» του Πούτιν. Πρόκειται άλλωστε για μια επιλογή του Ρώσου προέδρου καθόλου τυχαία, δεδομένου του παρελθόντος του Σέτσιν και της θητείας του ως αξιωματούχου των μυστικών υπηρεσιών (KGB, GRU), η οποία είναι πλέον γνωστή και δεν έχει ποτέ διαψευστεί.
Πως καθάρισε Μπερεζόφσκι-Αμπράμοβιτς-Χοντορκόφσκι
Η ιστορίας της εξουδετέρωσης των ρώσων ολιγαρχών είναι αρκετά πολύπλοκη και ξεκινάει από την εποχή που ο Μπόρις Γιέλτσιν, τη δεκαετία του ’90, αφήνει να συσσωρευθούν τεράστιες περιουσίες σε ανθρώπους που θεωρούνταν «οικογένεια». Δημιουργείται έτσι ένα κύμα «νεόπλουτων», μεταξύ των οποίων ο Μπόρις Μπερεζόφσκι, ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς και ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι.
Πρόκειται για μεγιστάνες ανεξάρτητους οι οποίοι ισχυροποιήθηκαν τόσο έντονα ώστε για τον Πούτιν να είναι επιβεβλημένη η εξουδετέρωσή τους. Και πράγματι η εξουδετέρωση των τριών ολιγαρχών από τον κλάδο της ενέργειας (και πολλών άλλων από διαφορετικούς τομείς της οικονομίας) δεν άργησε να έρθει, με τον Πούτιν και το επιτελείο του να επιλέγει για κάθε ένα από αυτούς τον κατάλληλο τρόπο.
Ο Μπερεζόφσκι, άνθρωπος του Γιέλτσιν, έχει διαφύγει στη Βρετανία, είναι αυτοεξόριστος, και θεωρείται επίσημος εχθρός της ρωσικής δικαιοσύνης, ενώ κατηγορείται για μια σειρά αγριότητες, μεταξύ των οποίων και η εντολή δολοφονίας της δημοσιογράφου Anna Politkvoskaja.
Ο Χοντορκόφσκι, επικεφαλής της άλλοτε ισχυρής πετρελαϊκής εταιρίας Yukos εκτίει οκταετή ποινή φυλάκισης για αδικήματα οικονομικού τύπου, για τα οποία, ωστόσο, κανείς δεν έχει πειστεί. Μετά τη σύλληψή του το επιτελείο του Πούτιν ανέλαβε δράση, οδηγώντας σε κατάρρευση τη μετοχή της Yukos και εξατμίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του Χοντορκόφσκι.
Τέλος, ο Αμπράμοβιτς, πιο τυχερός από όλους, συμφώνησε στην πώληση ολόκληρου του μεριδίου του στην πετρελαϊκή εταιρία Sibneft, τη στιγμή που ετοιμαζόταν να μετατραπεί σε ενεργειακό γίγαντα. Ο Αμπράμοβιτς διατηρεί το ρόλο του ως δισεκατομμυριούχου, όντας παράλληλα κατάλληλα προστατευμένος.
Οι τρεις προαναφερθέντες ρώσοι ολιγάρχες είναι τα πιο γνωστά μόνο παραδείγματα από το «στρατό» δισεκατομμυριούχων που εξουδετερώθηκαν από τον Πούτιν.
Σε κάθε περίπτωση, η πρόσφατη συμφωνία της Rosneft είναι καθοριστική στο σχεδιασμό του Πούτιν να θέσει υπό κρατικό έλεγχο σημαντικούς τομείς της οικονομίας, κάνοντας, ωστόσο, αρκετούς να μιλούν για κίνδυνο που ενέχει η συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα χέρια. Σε αυτόν θα πρέπει να προστεθεί άλλος ένας. Ο κίνδυνος που διατρέχει η ρωσική οικονομία από την εξάρτησή της από τις πρώτες ύλες και τις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως.
Βέβαια, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως έχει αποδείξει και κατά το παρελθόν, δε πτοείται από τέτοιου τύπου κριτικές και το γεγονός είναι ένα: η δύναμη του «Ρώσου αδελφού» είναι πλέον μεγαλύτερη.
https://energypress.gr/news/oi-epta-adelfes-kai-o-megalos-rosos-adelfos
